ForumBizim.Com - Tekil Mesaj gösterimi

**CeReN** · 13 Aralık 2023, 12:58

Gudu, davranisi harekete geciren ve yonlendiren bir ihtiyac ya da istek olarak tanimlanmaktadir. Gudulerimiz doga ve cevrenin karsilikli etkilesimlerinden meydana gelmektedirler.
Gudulenmis davranislari inceleyen dort bakis acisi bulunmaktadir. Bunlar; genetik olarak yatkin davranislara odaklanan icgudu kurami (artik evrimsel psIkolojiyle yer degistirmistir), icsel durtulere nasil tepki verdgimize odaklanan durtu-azaltma kurami, uyarilmanin dogru duzeyde bulunmasina odaklanan uyarilma kurami ve bazi ihtiyaclarin digerlerinden onceliklenmesine odaklanan ihtiyaclar hiyerarsisi kuramidir.
Durtu azaltma kurami: Bir fizyolojik ihtiyacin (yiyecek ya da su gibi) o ihtiyaci doyurma dogrultusunda organizmayi guduleyen uyarilmis bir gerginlik durumu (bir durtu) yarattigini savunur. Bir fizyolojik ihtiyac arttiginda -bazi istisnalar olsa da-bir psIkolojik durtu ya da bir uyarilma (gudulenmis durum) olusur.
Davranisci Clark Hull tarafindan ortaya konulan durtu azaltma kurami, temelde butun insanlarin davranislarini motive eden ve durtu adini verdigi biyolojik ihtiyaclarin olduguna savunmaktadir. Hull’a gore bu durtuler, ozunde biyolojik ya da fizyolojik olan icsel gerginlik ya da uyarilmalardir. Motivasyonun en onemli etkisi, bu durtulerin azaltilmasi arzusundan kaynaklanmaktadir. Hull’un anlayisindaki yaygin durtu ornekleri susuzluk, aclik ve isinma ihtiyacini icermektedir. Biz bu durtuleri azaltmak icin sivi tuketir, yemek yer ve ust uste kiyafet giyer ya da bulundugumuz ortami isitiriz.
Ivan Pavlov, Charles Darwin ve John Watson’in calismalarindan ilham alan Hull, Durtu Azaltma Kurami’ni ‘homeostasi*’ kavrami uzerine insa etmistir. Bunun, davranisin denge koruma yontemlerinden biri olduguna inanir.

Durtu Azaltma Kuramina Elestiriler
Hull’un bilimsel yontem ve deneysel teknikler uzerindeki calismalari psIkoloji dunyasinda buyuk etki yaratirken, gunumuzde Durtu Azaltma Kurami goz ardi edilmektedir.
Durtu Azaltma Kurami’ndaki en buyuk sorunlardan biri ikincil pekistirecler ve durtuyu azaltmada oynadiklari rolu hesaba katmamasidir. Birincil pekistirecler, biyolojik ya da fizyolojik durtulerle ugrasirken, ikincil pekistirecler, bu biyolojik ve fizyolojik ihtiyaclari dogrular azaltmazlar. Ornegin para ikincil bir ikincil pekistirectir. Para bir durtuyu azaltmaz ancak bir pekistirme kaynagidir ve durtuyu azaltmak icin gerekli birincil pekistirec elde etmeyi mumkun kilar.
Kurama yoneltilen bir diger elestiri ise bir kisinin gercekte durtu azaltmayan belirli davranislarla neden mesgul olduguna bir aciklama getirmemesidir. Insanin susuz olmadigi halde neden bir seyler icer? Ac olmadigi halde neden bir seyler yer? Bazi insanlarin bungee jumping ve hava dalisi gibi hicbir biyolojik ihtiyacini karsilamamasina ragmen etkinliklere katilarak gerginliklerini arttirmasi. Bu yonleriyle kusurlu bir kuram olsa da Hull’un durtu azatma uzerine calismalari, bir psIkolog kusagini, insanlarin cevrelerindeki hareketlerine ve tepkilerine tam anlamiyla hangi faktorlerin sebep oldugunu daha derinden anlamaya yonlendirmistir.

*Homeostasi: vucudun bir denge seviyesine ulasmasi, sonra da o dengeyi korumasi gerektigi fikri.

ALİNTİ ~