Mental retardasyon gelişim döneminde ortaya çıkarak öğrenme ve uyum sağlama işlevlerinde sınırlamalara neden olan, ortalamanın altında zeka seviyesine sahip olma ile karakterize bir zeka geriliği durumudur. Zeka geriliği olan bireyler toplum içinde bağımsız olarak yaşayabilir ve çeşitli düzeylerde istihdam elde edebilir.

Zeka geriliğinin şiddetine bağlı olarak zeka geriliğinin evreleri de değişiklik gösterir. Basit zeka geriliğine sahip olan bireyler rutin hayatlarını belirli düzeylerde devam ettirebilmelerine karşın ileri düzey zeka geriliğinde basit, günlük görevleri tamamlamak için bile eğitim ve destek gerekli olabilir.

Mental Retardasyona Neden Olan Faktörler Nelerdir?
Mental retardasyonun ilk başlama zamanı retardasyona neden olan faktöre bağlıdır. Genel olarak zeka geriliği, doğumdan önce (doğum öncesi), doğum sırasında (perinatal) veya çocuklukta (doğum sonrası) beyin gelişimini bozan herhangi bir durum veya olaydan kaynaklanabilir. Mental retardasyona neden olan faktörlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Kromozomal eksiklikler (Down sendromu),
Kalıtsal bozukluklar (Fragile X sendromu, hipotiroidizm),
Metabolizma hataları,
Beyin hasarı,
Enfeksiyon (doğum sırasında yetersiz oksijen, menenjit),
Prematüre doğum,
Düşük doğum,
Kilo,
Fetal malnütrisyon,
Hamilelik sırasında ilaç veya alkol kötüye kullanımı (fetal alkol sendromu),
Anne enfeksiyonları (kızamıkçık veya hipertansiyon),
Ciddi duygusal ihmal veya istismar

Mental Retardasyon Teşhisi Nasıl Konulur?
Zeka geriliği tanısında ilk ve en önemli adım kapsamlı bir hasta ve aile öyküsü elde etmektir. Zeka geriliğinden şüphelenilen bireyin anne karnında iken annenin sağlık durumunun değerlendirilmesi, hamilelik sırasında tütün, alkol ve uyuşturucu (reçeteli ve yasadışı) kullanımına ilişkin sorular sorulması, gebeliğin ne kadar sürdüğü, erken doğum olup olmadığı,doğumun süresi ve seyri hakkında detaylı bilgi alınması mental retardasyon teşhisinde önemlidir.

Mental Retardasyon Genetik mi?
Aile öyküsünün ardından yapılacak olan fizik muayene de mental retardasyon teşhisinde önemli bir etkendir. Yapılacak olan fizik muayene baş, yüz, gözler, kulaklar ve ağzın değerlendirilmesi, görme keskinliği ve işitmenin genel değerlendirmesini içerir. Göğüs, kalp, omurga, karın, cinsel organlar, ekstremiteler, kaslar ve nörolojik reflekslerin incelenmesi, zeka geriliği ile ilişkili olabilecek anormallikleri ortaya çıkarabilir.

Alınan aile öyküsü ve fizik muayenenin ardından mental retardasyona kesin tanı koyabilmek için bireye zeka katsayısı (IQ; standartlaştırılmış, bireysel uygulama/kırmızı zeka testi kullanılarak ölçülen) testi yapılır.

Mental Retardasyon Dereceleri
Bireye yapılan test sonucunun yetmiş veya altında tanımlanması ve ortalamanın önemli ölçüde altında zihinsel işlevselliğe sahip olunması durumunda zeka geriliği teşhisi konur. Yapılan IQ test sonucuna göre mental retardasyonun birbirinden farklı dereceleri vardır. DSM mental bozuklukların tanısal ve sayımsal el kitabı anlamına gelen, belirli ölçütler koyarak zihinsel hastalıklara tanı koymak için oluşturulmuş olan bir kaynaktır. DSM-IV, zeka geriliği ciddiyetine göre dört aşamaya ayrılır. Bunlar şu şekildedir:

Hafif (IQ puanı 50-55 ila yaklaşık 70),
Orta (IQ puanı 30-35 ila 50-55),
Şiddetli (IQ puanı 20-25 ila yaklaşık 70),
Derin (IQ puanı 20-25'ten az).
Mental retardasyon bireyin bulunduğu yaşa uygun olarak gerekli davranışlarda bulunmaması durumunda teşhis edilebilmesine karşın genellikle okul öncesi döneme kadar tanımlanmaz.

Mental Retardasyon Belirtileri Nelerdir?
Bebeklik döneminde gelişimin normalden farklı ilerlemesi, gevşek veya spastik kas tonusu, görsel veya işitsel yanıt eksikliği ve yetersiz emme yanıtı mental retardasyonun varlığını gösterebilir. İlerleyen dönemler oturma veya yürümede motor gecikmeler, dil ve davranış anormallikleri belirgin olması da mental retardasyonun belirtileri arasındadır.

Mental Retardasyon Tedavisi
Mental retardasyonun kesin bir tedavisi olmamakla birlikte mental retardasyona sahip olan bireylerin bağımsızlık düzeylerini artırarak gerekli uyum becerilerini öğretmeyi amaçlayan kapsamlı ve bireyselleştirilmiş programlar uygulanabilir. Mental retardasyon tedavisinde bireyin sosyal yaşamına uyumunu sağlamak için uygulanabilecek olan yöntemler şu şekildedir:

Okuma, yazma ve temel matematik gibi derslerin verilmesi,
Kişisel ihtiyaçlara yönelik eğitimlerin verilmesi (giyinmek, banyo yapmak gibi),
Başkalarıyla iletişim kurma konusunda bireyin desteklenmesi,
Ev işlerinde sorumluluk alma ( yemek yapmak, evi temizlemek gibi),
Sosyal alanın arttırılması (hobi edinilmesi, arkadaşlarla oyun oynaması gibi)
Zihinsel geriliği bulunan bireylerin benlik saygısı kazanması için sosyal programlara dahil olması oldukça önemlidir. Hastalığın bulunduğu döneme göre sosyal alanda uygulanacak olan destek yöntemleri de birbirinden farklılık gösterir. Erken erişkinlik döneminde tedavi, istihdamı desteklemek için mesleki becerilerin öğrenilmesine de yönelikken çocukluk döneminde oyun ve akran etkileşiminin sağlanmasına yönelik tedavi planı uygulanır. Ayrıca mental retardasyona sahip olan her birey için aile içi duygusal destek de tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır.


alıntı

Popüler Olabilirsin Ama Kalite Başka Birşey..