Fahis fiyat

**CeReN** · 21 Mart 2024, 11:39

Bir malin, normal fiyatinin cok ustunde veya cok altinda olan satis bedeline denir.

Fahis kelimesi, fuhus mastarindan ism-i fail olup, kok anlami; soz veya isin cok cirkin olmasi, haddi ve olcuyu asmak, yuz kizartici is yapmak demektir. Fiyat, bir malin satis bedeli olduguna gore bir malin fiyatinin cok ustunde satilmasi halinde, fahis fiyat sozkonusu olur.

Islam`da cesitli mallara yuzde hesabiyla bir kar haddi belirlenmemistir. Genel olarak arz ve talep kanunlarina bagli, serbest rekabet esaslari icinde hicbir yapay mudahale soz konusu olmadan kendiliginden olusacak piyasa fiyatlari olcu alinmistir.

Hz. Peygamber ve Hulefa-i Rasidin genel olarak kendi devirlerinde piyasa fiyatlarina mudahale etmemislerdir. Allah Resulu`nden Medine`de fiyatlar yukselince narh koymasi istenmis, o bu isteklere soyle cevap vermistir: "Fiyat tayin eden, darlik ve bolluk veren, riziklandiran ancak Allah ‚tir. Ben sizden hic kimsenin mal ve canina yapmis oldugum bir haksizlik sebebiyle hakkini benden ister oldugu halde Rabbime kavusmak istemem " (Ebu Davud, Buyu,-49; Tirmizi, Buyu, 73; Ibn Mace, Ticarat, 27; Darimi, Buyu, 1 3; Ahmed Ibn Hanbel, II, s.327, III, s.85, 106, 286). Hz. Omer de hilafeti zamaninda fiyatlara mudahale etmek istememistir. Hz. Omer (r.a.) bir gun musalla carsisinda Hatib b. Ebi Beltea`ya rastlar. Hatib`in onunde iki kap dolusu kuru uzum vardir. Fiyati ucuz bulan halife soyle der: "Taif`ten uzum yuklu bir kervanin gelmekte oldugunu haber aldim. Onlar senin fiyatina aldanirlar. Ya fiyati yukselt yahut da uzumu al evine gotur, orada istedigin fiyatla sat". Daha sonra Omer kendi kendine dusunmus ve Hatib`in evine giderek soyle demistir: "Sana soylediklerim ne emirdir ne de hukum. Bu belde halkinin hayri icin arzu ettigim bir seydir. Nasil ve nerede istersen satabilirsin" (Imam Safii el-Umm, II, s.209; Ibn Kudame, el-Mugni, IV, s.240). Ancak bu delil ve uygulamalar fiyatlara hicbir sekilde mudahale edilemez, bu caiz degildir demek icin yeterli aciklikta degildir, cunku Allahu Teala karaborsaciliktan ve yuksek fiyatlar koyarak, insanlarin birbirini aldatmasindan hosnut ve razi olmaz. Ayet-i kerimede, "Birbirinizin mallarini aranizda batil yollarla yemeyiniz" (el-Bakara, 2/188) buyurulur. Hz. Peygamber de soyle buyurmustur: "Bir kimse haksiz olarak baskasinin malinialirsa, Allah`in gazabina ugramis olarak ilahi huzura cikar" (Buhari, Tevhid, 24; Muslim, Iman, 222, 224). Buna gore, haksiz ve olcusuz olarak fiyat yukselten kimse, insanlarin mallarini batil yollarla yemis ve onlari Allah`in mubah kildigi seylerden mahrum etmis olur. Iste arzedilen delil ve sebeplerle, tabiiler devrinde ahlakin bozulmasi, fiyatlarin sun`i olarak yukselmeye baslamasi ve halkin bundan zarar gormesi uzerine bazi tabiin hukukculari narh koymayi caiz gorduler. Said b. el-Museyyeb (o.94/712), Rabia b . Abdirrahman (o . 136/753), Yahya b. Said el-Ensari (o.143/760) bunlar arasindadir (el-Baci, el-Munteka Serhu`l-Muvatta`, Misir 1331. V. s.18).

Serbest rekabet sonucu olusacak piyasa fiyatlarinin ne kadar ustune cikilir veya altina inilirse fahis fiyat meydana gelir? Bu nokta gabn ile ilgilidir. Gabn; aldatma, eksIk verme ve farkina varmama gibi anlamlara gelir. Kendi arasinda fahis gabn (cok aldatma) ve yesir gabn (az aldatma) olmak uzere ikiye ayrilir. Cok aldatma, baska bir deyimle "fahis fiyat", normal fiyatin ne kadar ustune cikilirsa tesekkul eder? Bunun sinir ve miktarini belirleyen kesin bir ayet veya hadis yoktur. Belh fakihlerinden Nusayr b. Yahya (o.268/881) satim akdine konu olan mallarin az veya cok tasarrufa ugramalarini goz onune alarak fahis gabni gayrimenkullerde %20, hayvanlarda %10 ve diger menkul mallarda %5 olarak sinirlamis ve piyasa fiyatinin ustunde veya altinda bu nisbetler asilarak yapilacak satislardaki satis bedelinin fahis fiyati olusturacagini soylemistir (Ibn Nuceym, el-Bahru`r-Raik, Misir 1334, VII, s, 169) . Hanefilere gore, fahis gabinde satim akdinin feshe sebep olabilmesi icin ayrica mali gercege uygun olmayan sekilde anlatmak gibi hile (tagrir) halinin bulunmasi gerekir. Cunku aldatma olmamak sartiyla bir kimse malinidiledigi fiyata satabilir. Taraflar ergin, akilli olunca yaptiklari hukuki muameleler gecerli olup, bunu tek yanli iradeleriyle bozmaya gucleri yetmez. Mesela, bir kimse bin liralik malinibilerek yuz liraya satsa veya yuz liralik mali yine bilerek bin liraya satin alsa bu muteberdir, feshe yetkisi olmaz. Hatta Mecelle serhinde cok daha mubalagali orneklere yer verilmistir. Mesela, bir kimse bir liralik malinibin liraya satsa akit gecerlidir. Yani ozu bakimindan satim akdinde bir bozukluk yoktur. Cok fahis fiyatla satildigi one surulerek akdin gecerli olmadigi one surulemez. Ancak boyle bir satim akdi Imam Muhammed`e gore mekruhtur. (Ali Haydar, Duraru`l-Hukkam Serhu Mecelleti`l-Ahkam, I, s.588; Mecelle, mad. 356-360). Zaman ve yer degisIkligi olmadan bu kadar oynak fiyata normal bir piyasada ender rastlanir. Ozellikle kiyemi mal denilen ve standart olmayan mallarda bu mumkundur. Mesela, kilo hesabiyla ucbin TL.`na satin alinan eski kaplar arasinda bir tanesinin antika esya olmasi yuzunden ucyuz bin liraya satilmasi gibi.

Ancak alis-veris yapanlarin birbirlerini uyarmalari ve aldatmaya karsi nasihat etmeleri Islam ahlakinin geregidir. Ashab-i kiramdan Cerir b. Abdillah el-Beceli pazar yerinden bir at satin almak ister. Begendigi bir at icin satici besyuz dirhem fiyat teklif eder. Cerir, bu ata altiyuz dirhem verebilecegini, hatta sekizyuz dirheme kadar fiyati yukseltebilecegini bildirir. Cunku atin degeri yuksek olup, satici bunun farkinda degildir. Kendisine "ati, besyuz dirheme alman mumkun iken, nicin sekizyuz dirheme kadar fiyati yukselttin" diye soruldugunda su cevabi verir: "Biz alis-veriste hile yapmayacagimiz hususunda Allah`in Resulune soz verdik" (Ibn Hazm, el-Muhalla, Misir 1389, IX, s.454,vd.).

Alinti ~

Forum	Bilgilendirme
Powered by vBulletinÂ® Version 3.8.6 Copyright Â©2000 - 2023, Jelsoft Enterprises Ltd. ForumBizim.Com Forum Sahibi: ForumBizim	5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu geregince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)