Baykuslar icin her canli turunde oldugu gibi ureme onemlidir, cunku onlara genleri ebeveynlerden yavrulara aktarma firsati verir. Baykuslar genellikle tek eslidir ve bir turden digerine farkliliklar olmasina ragmen, ayni esler birkac yil boyunca ciftlesme amaciyla ciftlenebilir. Yiyecek bulunabilirligi veya av bollugu, baykuslar icin genclerin uremesini ve yetistirilmesini belirleyen onemli bir faktordur. Bazi turler genellikle ilkbahar doneminde uremeye girse de, yavrularin yetistirilmesi ve buyumesi genellikle yiyecegin mevcudiyeti ile cakismaktadir. Baykuslar arasinda uremeyi belirlemede onemli rol oynayan diger faktorler, digerleri arasinda avlanma riski, tarimsal faaliyetler, elverisli hava kosullari, uygun es ve hastaligi icerir.

Baykuslar Arasinda Uremeyi Etkileyen Faktorler Nelerdir?Baykuslar Arasinda Uremeyi Etkileyen Faktorler
Baykuslar arasinda cinsel uremeyi etkileyen faktorler vardir ve bunlar asagidaki gibidir:
• Yiyecek bulunabilirligi,
• Hava, kosullari;
• Kus tuyu renklendirme,
• Avlanma riski,
• Yas,
• Hastalik,
• Es mevcudiyeti,
• Habitat kalitesi,
• Tarimsal uygulamalar,
• Yuva kutularinin yerlestirilmesi,
Yiyecek bulunurlugu
Avin mevcudiyeti, kuslarin vucut kondisyonunu etkiledigi icin baykus yetistiriciliginde onemli bir husustur. Bu nedenle baykuslar arasinda uremeyi etkileyen en onemli faktor olarak dusunulebilir. Av hayvanlarinin mevcudiyeti sadece kusun vucut durumunu etkilemekle kalmaz, ayni zamanda hem ebeveynlerin hem de yavrularin hayatta kalmasini etkiler. Gidanin mevcudiyeti, habitat, iklim ve tarimsal faaliyetler gibi diger faktorler tarafindan belirlenir.
Peceli baykuslarin ureme basarisinin, diyetteki farelerin oraniyla arttigi, diyetlerindeki farelerin oraninin artmasiyla azaldigi gosterilmistir. Voles, baykuslarin favori potansiyel avi olarak farelere gore bazi avantajlara sahip gibi gorunmektedir ve volanlar farelerin uc kati agirligindadir. Bir baykus, farelerin esdeger agirligini yakalamak ve bir tarla faresi yakalamak icin uc kat enerji harcamak zorunda kalabilir. Tarla farelerinin mevcudiyeti, baykuslar arasindaki basarili ureme ve uretilen yavru sayisi ile pozitif olarak iliskilendirilir. Ayrica, kavrama boyutu ve juvenil sagkalim, tarla faresi yogunluklarinin mevcudiyeti ile pozitif korelasyon gosterir.
Hava durumu
Soguk ve karli havalarda, vucut isisinin duzenlenmesine duyulan ihtiyac nedeniyle baykuslar icin yiyecek veya enerji ihtiyaci artar. Her iki ihtiyaci da karsilayacak kadar yeterli olmadikca, ureme amaciyla kanalize edilebilecek besinler kesinlikle once hayatta kalmaya yonlendirilir. Ayrica, bu soguk havalarda av kitligi ve bulmak zor olabilir. Soguk havanin etkisinin baykuslar tarafindan tuyleri nedeniyle pek hissedilmeyecegi dusunulebilir, ancak baykus tuylerinin vucut icin beklendigi kadar yalitim saglamadigi bildirilmistir. Ayrica, baykuslarin daha az yag rezervine sahip olduklari ve bu sayede sert hava kosullariyla yuzlesebilecekleri bilinmektedir. Ozetle, sert hava, ozellikle soguk hava, baykuslar icin avin mevcudiyeti ve besin ihtiyacinin artmasi nedeniyle baykus uremesini sinirlayan onemli bir faktordur.
Kisin, peceli baykuslarin ureme performansindaki buyuk degisIklikten sorumlu oldugu bildirilmistir. Ureme, kis aylarinda buyuk olcude azalir, bu da potansiyel yetistiricilerde buyuk olum oranlarina neden olur. Ayrica av yakalanmasinin engel olmasina ve hayatta kalmasi icin gerekli olan vucut sicakliginin korunmasi icin baykusun daha fazla enerji gereksinimi nedeniyle av erisilebilirliginin sinirlandirilmasina neden olur. Baykuslarda ureme basarisi bazen daha kuzeydeki enlemlerde daha yuksektir. Kuzey benekli baykusun (Strix occidentalis caurina) uremesinin kis yagisiyla negatif korelasyon gosterdigi, Kaliforniya benekli baykusunun (uremesinin Strix occidentalis occidentalis) yagisla pozitif olarak iliskili oldugu gosterilmistir. Baykuslar arasinda uremeyi etkileyen en onemli faktorlerin hava durumu ve av mevcudiyeti oldugu gozlemlenmistir.
Tuylerin renklendirilmesi
Kus tuyu renklendirmesindeki farkliliklarin, baykuslar arasinda davranissal, fizyolojik ve uygunluk farkliliklarina neden olma egiliminde oldugu bildirilmistir. Kus tuyu renklendirmesi, baykuslarda gelistirilmis bagisIklik tepkisi ile iliskilendirilir. Erkek baykuslarin es secimi konusundaki kararini etkileyen onemli bir faktordur. Arastirma bulgulari, daha fazla lekeli disi baykuslarin, gelismis bagisIklik tepkisine sahip yavrular ve kan emen sinekler (Carnus haemapterus) iliskili yuvalamada azaldigini gostermistir. Erkek baykuslarin daha yuksek ureme kalitesine sahip olma gibi faktorleri goz onunde bulundurarak agir lekeli disileri secmesi dogaldir.
Disi tuy rengi, parazit direnci ile pozitif olarak iliskilendirilir ve agir sekilde benekli disi baykuslarin, dusuk parazit dogurganligin bir tahmini oldugu one surulmustur. Dahasi, tuy lekesi kalitsal bir ozellik olarak tanimlanir. Erkek, yavrunun parazitlere direnme yetenegini ongoren kalitsal bir ozellik olan disi genetik kalitesinin bir gostergesi olarak ureme icin bu ozelligi secebilir.
Erkek baykuslar icin, daha acik renkli erkek peceli baykuslarin kirmizimsi kahverengi erkeklerden daha dusuk ureme basarisina sahip oldugu ve yavrulari kirmizimsi kahverengi olanlar kadar beslemedigi bildirilmistir. Bununla birlikte, Orta Dogu’daki peceli baykuslarin iliman bolgelere gore daha acik renkli olduklari gozlenir. Daha koyu baykuslarin daha buyuk kanatlari ve kuyruklari oldugu ve daha fazla Cricetidae tuketen koyu kirmizimsi baykuslardan daha az Muridae tukettikleri bildirilmistir.
Baykuslar Arasinda Uremeyi Etkileyen Faktorler Nelerdir?Baykuslar arasinda yavrunun uremesini ve hayatta kalmasini etkileyen bir diger onemli faktor, avlanma riskinin ortaya cikmasidir. Baykuslarin ana avcisi, gunluk raptor cakir kusu, Accipiter gentilis’tir. Gunluk yirtici kuslar tarafindan yapilan avlanma, dogal alaca baykus olumlerinin yaklasIk % 73’unu olusturabilir. Bir arastirma raporu, yirticiligin disilerin uremesine karsi daha onyargili oldugunu ortaya koymustur. Yetistiriciler ve ebeveynler, yavrulari beslemek icin yuvadan daha fazla zaman gecirdikleri icin avlanmaya daha fazla maruz kalabilirler. Yirticiligin yuksek oldugu yillarda, yetistiricilerin yavulara tahsis edilen yiyecek miktarini en aza indirerek avlanma riskine karsi savunmasizliklarini azaltmak mantiklidir. Sadece ureme oranlarini azaltarak veya daha kucuk debriyajlar koyarak yiyecek dagitimini azaltabilirler. O halde, yirticiligin dusuk oldugu yillarda ureme egiliminin yuksek oldugunun neden bildirildigine sasmamak gerekir. Avlanma riskine maruz kalan bolgelerde ureyen 1-2 yumurta iceren kucuk pencelere sahip baykuslarin, daha az maruz kalan bolgelerde ureyen daha buyuk pencelere sahip baykuslara kiyasla ureme girisimini tamamlama olasiliginin daha dusuk oldugu belirtilmistir.
Dunyanin bazi bolgelerinde, ozellikle BirlesIk Krallik’ta, cakirlar Mart sonu ve Nisan aylarinda topraklarin, yuvalarin ve binalarin uzerinde gorunmeye baslar. Bu, cogu durumda baykuslarin zaten uremeye adandiklari zamandir. Bu nedenle, maruz kalirlarsa ureme girisimini tamamlamamakla tehdit edilebilirler. Damizlik anne babalarin ve ureme girisimi basina daha fazla yavru uretenlerin, uremeyen ebeveynlere veya daha az yavru uretenlere gore avlanma riskine karsi genellikle daha savunmasiz oldugu gozlemlenir. Uzun omurlu ebeveynlerin yirtici olma riskinin yuksek oldugu yillarda savunmasizliklarini azaltmalari yaygin bir uygulamadir. Savunmasizliklarini uc temel yolla en aza indirirler ve bunlar asagidaki gibidir:
• Ureme faaliyetlerinden tamamen kacinarak,
• Uretilen yavrularin sayisini veya kalitesini azaltarak,
• Erken bir asamada ureme girisimini ihmal ederek,
Yas
Yasin baykuslar arasinda cinsel on uretimi biraz etkiledigi gosterilmistir. Disi baykuslar yaslandikca ureme egilimi biraz artar, ancak bu yalnizca bir onceki yil basarili yavru civcivleri olan ebeveynlerde gozlemlenmistir. Onceki yillarda basarili bir sekilde yavru civciv cikaran disi baykuslarin, yavru civcivleri olmayanlara kiyasla yaslandikca ureme olasiliklari daha yuksek oldugu bildirilmistir. Buda hayatta kalma ve ureme oranlarinin yasa bagli oldugu gozlenmistir.
Hastaliklar
Nufus buyuklugundeki azalma ve bircok yaban hayati turunun yok olusu, ortaya cikan bulasici hastaliklardan kaynaklanir. Ve bu hastaliklarin yayilmasinin, iklim ve insandaki degisim nedeniyle cevresel degisimden kaynaklanan tasiyicilarin ve patojenlerin hareketiyle kolaylastirildigi kaydedilmistir. Tehdit altindaki turler, ureme performansinin dusmesi veya dogrudan olumlerin bir sonucu olarak yok olmaya itilebilir.
Mate kullanilabilirligi
Baykuslar eseyli uremeye maruz kaldiklarindan, ureme eslerinin mevcudiyeti ureme ve onun basarisi icin cok onemlidir. Esin mevcudiyetine ek olarak, ese yakinlik meselesidir. Esler arasindaki asinaligin baykuslar arasinda ureme performansini artirdigi gozlemlenmistir.
ArdisIk ureme alanlari arasinda bir hareket olan ureme dagiliminin, baykuslara baykuslar arasinda akraba evliliginden kacinmanin yani sira daha iyi bir ureme alanina tasinarak veya daha iyi bir esle esleserek ureme performansini artirma firsati sundugu bildirilmistir. Bununla birlikte, dagilan bireylerin daha iyi bolgeler veya es edinme garantisi olmadigi icin, dagilma ureme basarisinin azalmasina neden olabilir.
Habitat kalitesi
Baykuslar, ureme yeri soz konusu oldugunda bazen secicidir. Peceli baykuslarin yollardan uzaktaki yuva kutularinda uremeyi tercih ettikleri bildirilir. Yollara yakin yuva kutularinda ureme, trafik kazalarinin yani sira rahatsizliklarin bir sonucu olarak ureme surecini etkileyebilir. Orta Dogu’da peceli baykuslarin ureme performansindaki varyasyonlar, yuva kutularini cevreleyen habitat ozelliklerinde farkliliklar ile iliskilendirilmistir.
Tarim uygulamalariBaykuslar Arasinda Uremeyi Etkileyen Faktorler Nelerdir?
Baykuslarin azalmasinin nedenlerinden biri olarak yogun tarim uygulamalari gozlemlenmistir , bu da kucuk memelilerin beslenmeleri icin tarlada daha az tahil olmasina neden olarak baykuslar icin av hayvanlarinin bulunabilirligini azaltir. Kemirgenlerin yararlanabilecegi hendek ve sinirlarin daha az olmasi, baykus populasyonunu etkileyen bir baska faktordur.
Yuva kutularinin yerlestirilmesi
Tarima elverisli olmayan alanlarin bulundugu yerlerde yuva kutularinin bulunmasinin, av hayvanlarinin mevcudiyetini artiracak olan tarla bitkilerinin bulundugu alanlarda gozlemlenebilir. Ayrica baykuslar icin av hayvanlarinin mevcudiyetini sinirlayabilecegi gozlenmistir. Peceli baykuslarin, mikro habitatta cesitli baykus diyetlerinin mevcudiyeti nedeniyle ekilebilir tarlalarin oldugu bolgelerde uremeyi tercih ettikleri one surulmustur.