Nebulalar Turkceye bulutsu nami ile girmis kompleks gaz ve toz toplulugudur. Temelde hidrojen ve helyum gazlari ile olustugu soylense de bulutsularin olusumunda baska gazlarin da etkisi vardir. Evrende var olan tum yildizlar nebulalarda meydana gelmistir. Bu nedenle bulutsular yildiz ve yildiz sistemlerinin olusumu acisindan oldukca onemlidir.

Nebulalar meydana gelme sekillerine gore kategorize edilmektedir. Bunlar Salma Bulutsular, Karanlik Bulutsular, Supernova Bulutsular (olu yildiz kalintisi), Gezegenimsi Bulutsular ve Yansima Bulutsular olarak bilinmektedir. Olusumlarina gore incelemek gerekirse;

Nebulalar ve TurleriSalma Bulutsular yapisindaki hidrojen miktari digerlerine gore biraz daha fazladir. Elektronlar arasindaki etkilesimler (elektronlarin bulunduklari enerji duzeyinden daha dusuk bir enerji duzeyine gecis yapmasi) nedeni ile belirli bir frekansta isIk sacarlar. Bu nedenle kirmizi veya kirmizinin alt tonlarindaki renkleriyle bilinirler. Bu durumda Salma Bulutsulari isigi yansitma degil uretme egiliminde oldugu sonucuna ulasiriz. En yaygin salma (emisyon) bulutsusu notr hidrojen atomunun yogun oldugu O ve B tipi yildizlarin iyonize olmasi sonucunda ortaya cikar. Dunyaya en yakin bulutsu turudur ve en bilinen ornegi Orion Nebulasidir.

Karanlik Bulutsular ismini yogunlugu nedeniyle almaktadir. Oldukca yogun bir yapisi olan bu bulutsular isigi cok cok az gecirirler. Bu durum onlari kararti gibi gozlemlememize neden olur. Tek basina olan bir Karanlik Bulutsuyu fark etmek oldukca zordur. Genellikle Salma Bulutsusu ve Yansima Bulutsulari ile birlikte yer alir. Isigi gecirmedigi icin Absorption Nebula (Emilim Bulutsusu) seklinde de isimlendirilirler. Aslinda isigi (gozle gorunebilir) gecirmeme sebebi icerdigi toz parcaciklarindan kaynaklanmaktadir. Bu toz parcaciklari isigi sogurma yetenegine sahiptir. Sonuc olarak Karanlik Nebula gozlemlemek isteyecek olursak kizilotesi isIklara ihtiyac duyacagizdir. En iyi bilinen Karanlik Bulutsular Orion’daki At basi Bulutsusu ve Crux’taki Coalsack bulutsusudur.

Nebulalar ve TurleriYansima Bulutsular isminden de anlasilacagi uzere isigi dahili olarak uretmeyip, yakin cevrede var olan yildizin yaydigi isigi yansitan bulutsu turudur. En parlak Yansima Bulutsusu yeni bir yildizin olustugu yerlerdir. Diger bulutsulara gore daha soguktur. Ancak yeni bir yildiz olusuma denk gelirse Gunes’in neredeyse 2 kati yuzey sicakligina cikabilmektedir. Bu evredeki bir bulutsunun kutlesi Gunes ile kiyaslanacak olursa 3.5 kati daha fazla olabildigi bilinmektedir. En guzel orneklerinden biri Trifid Nebulasidir (M20 olarak da adlandilir).

Nebulalar ve TurleriSupernova Bulutsular buyuk kutleli yildizlarin omurlerinin sonunda yasadigi devasa patlamanin sonucunda olusurlar. Aslinda dogumdan cok olum bulutsusu gibi gorunebilir. Bu nedenle bulutsudan ziyade kalinti olarak bilinirler. Siddetli patlamanin neden oldugu yikim gucu fazla ve duzensiz oldugundan toz ve gaz parcalari bosluga gelisi guzel yayilmaktadir. Rastgele dagilan parcaciklar Supernova Bulutsularini Gezegenimsi Bulutsulardan ayiran en onemli ozellikleridir. Gezegenimsi bulutsular Supernova’nin aksine oldukca duzenli ve simetrik bir tutum sergilerler. Bilinen en iyi Supernova kalintisi Pece Nebula (Veil Nebuladir).

Nebulalar ve TurleriGezegenimsi Bulutsular adlandirilmasi astronomi tarihinin erken donemlerinin verdigi deneyimsizlikle yapildigindan gezegenden olustugu gibi yanlis anlasilmalara yol acabilmektedir. Fakat durum boyle degildir ve Gezegenimsi Bulutsularin sanildiginin aksine gezegenler ile hicbir ilgisi yoktur. Gezegenimsi Nebula dusuk kutleli ve tum yakitini tukettigi icin son donemlerini yasayan bir bulutsu olarak bilinir. Bulutsu bu evrede yuzey katmanlarini uzaya salmaya baslayan yildizin verdigi etki ile bilinir. Aslinda asiri boyutlara ulasan nukleer fuzyon sonucu hidrostatik dengesini kaybeder ve sismeye baslar. Daha sonrasi kirmizi dev evresidir. En bilindik Gezegenimsi Nebula, Helix Nebula olarak gecmektedir.