Iklim Elemanlari Basinc Ve Ruzgarlar

**CeReN** · 10 Ocak 2024, 11:13

Iklim Elemanlari Basinc ve Ruzgarlar
Basinc ve ruzgar faktoru, iklim elemanlarindan iki tanesidir. Basinc ve ruzgarlarin ozelliklerini, iklim uzerindeki etkilerini inceleyelim;

Basinc Nedir?
Atmosferi olusturan gazlar belirli agirliklara sahiptir. Bu gazlarin, agirliklari oraninda atmosferin alt kisimlarina veya atmosferde bulunan maddelere uyguladigi kuvvete hava basinci denir.

Sicakligin termometre ile olculdugu gibi basinc da barometre ile olculur. Basinc, milibar ile ifade edilir.

Alcak Basinc Yuksek Basinc

Basinci Etkileyen Faktorler
Hava basincini etkileyen etmenler arasinda yer cekimi, sicaklik, yukseklik gibi faktorler vardir.

Yercekimi: Ekvatordan kutuplara gidildikce yer cekimi artar. Yer cekimi artinca basinc da artar.

Yukseklik: Yukseklere cikildikca basinc azalir.

Sicaklik: Sicaklik arttikca basinc azalir. Havanin sogumasi basincin artmasina neden olur.

Dinamik etkenler: Yatay ve dikey hava hareketleridir. Alcalan hava basinci arttirir. Yukselen hava basinci azaltir. Alcak basinc ve yuksek basinc merkezleri disinda surekli basinc merkezleri de vardir. Surekli basinc merkezleri yil icinde hep ayni karakterde seyreder. Surekli basinc merkezleri; termik ve dinamik olmak uzere iki gruba ayrilir.

Termik Basinc Merkezleri
Ekvator ve kutuplar cevresinde gorulur. Ekvator cevresinde termik alcak basinc; kutuplarda ise termik yuksek basinc olusur. Cunku ekvatorda isinan hava yukselir; kutuplarda ise soguyan hava alcalir.

Dinamik Basinc Merkezleri
Ekvatorda isinan ve yukselen hava kutleleri kuzey ve guneye dogru ilerler. Bu ruzgarlara ters alizeler denir. Dunyanin gunluk hareketi sonucu yeryuzune dogru alcalir ve dinamik yukse basinc olusur.

Bati ve kutup ruzgarlarinin carpisarak yukselmesi sonucu ise dinamik alcak basinc olusur.

Alcak Basinc

Ruzgarlar
Ruzgarlar, yatay yonlu hava akimlaridir. Ruzgarlarin ortaya cikma sebebi basinc farklaridir. Ruzgarlarin hizi anemometre ile olculur.

Ruzgar Yonunu Etkileyen Faktorler
Ruzgarlarin yonu;

Basinc merkezlerinin bulundugu yer,
Yer sekilleri
Dunya’nin hareketleri
Daglarin ve vadilerin uzanis yonu
gibi cesitli faktorlerden etkilenir.

Basinc farki ise ruzgarin siddetini belirleyen en onemli faktordur. Basinc farki ne kadar artarsa ruzgarin siddeti de o kadar artar.

Surekli Ruzgarlar
0°, 30°, 60° ve 90° enlemleri arasinda yil boyunca esen ruzgarlardir. Surekli ruzgarlar; alizeler, bati ruzgarlari ve kutup ruzgarlari olmak uzere uce ayrilir.

Alizeler; 30° enlemlerinden Ekvator’a dogru esen alizeler, deniz yuzeyinde siddetli esme egilimindedir. Karalarin dogu kesimlerine yagis birakir.

Bati Ruzgarlari; 30° enlemlerindeki dinamik yuksek basinc alanindan 60° enlemlerindeki dinamik alcak basinc alanlarina dogru esen bati ruzgarlari karalarin bati kiyilarinda yagis gorulmesine sebep olur.

Kutup Ruzgarlari; Bu kuru ruzgarlar, estikleri bolgede sicakligi dusurucu bir etkiye sahiptir. Esme yonu kutuplardan 60° enlemlerine dogrudur.

Surekli Ruzgarlar

Mevsimlik Ruzgarlar
Mevsimlik ruzgarlara muson ruzgarlari da denir. Yazin denizden karaya dogru esip yagis birakir. Kisin ise karadan denize dogru eser. Kis musonlari yagis birakmaz. Aksine kuru ve serindir. Muson ruzgarlarinin en cok goruldugu yerler arasinda Afrika’nin batisi, Asya ve Avustralya’nin kuzeyi sayilabilir.

Muson Ruzgarlari

Yerel Ruzgarlar
Yerel isinma farklari, kisa sureli ve dar alanda esen meltem olarak da bilinen yerel ruzgarlarin olusmasina sebep olur.

Gunduz denizden karaya esen yerel ruzgarlara deniz meltemi

Gece karadan denize esen yerel ruzgarlara kara meltemi denir.

Fon Ruzgarlari
Dag yamaci boyunca yukselen hava kutlesinin, dagin diger yamacindan alcalmasi fon ruzgarlari olarak adlandirilir. Sicak ve kuru ruzgarlardir. Isvicre Alpleri, fon ruzgarlarinin en cok goruldugu bolgedir.

Tropikal Ruzgarlar
Ani basinc farklari nedeniyle olusan, okyanus uzerinde olusup karalari da olumsuz etkileyen siddetli ve yikici ruzgarlardir.

Alinti ~

Forum	Bilgilendirme
Powered by vBulletinÂ® Version 3.8.6 Copyright Â©2000 - 2023, Jelsoft Enterprises Ltd. ForumBizim.Com Forum Sahibi: ForumBizim	5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu geregince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)