Ebeveynlik Stilleri Nedir? Farklı Ebeveynlik Stillerinin Çocuk Gelişimine Etkileri

**Jiyanate** · 18 Mayıs 2024, 23:17

Ebeveynlik Stili Nedir?
Ebeveynlik stilleri, ebeveynlerin çocukları ile nasıl ilişki kurduklarını ve çocuk yetiştirmede kullandıkları temel yöntemleri belirten yaklaşımlara denir. Ebeveynlik tipleri ya da stili kavramı ilk olarak klinik ve gelişim psikoloğu Diane Baumrind tarafından kullanılmıştır.

Anne-babalık stilleri çocuğun ileride kendine yönelik algısını, kuracağı ilişkileri veya kendisine dair neler hissedeceğini etkileyebilecek potansiyeldedir. Yaşantımızda bu derece etkili olan ve geçmişten günümüze pek çok çalışmada ele alınan ebeveynlik stillerini daha yakından inceleyelim.

Ebeveynlik Stillerinin Ortaya Çıkışı
Anne babanın tutumlarının bireyin kişilik gelişiminde oldukça önemli bir yere sahip olduğu bilinmektedir. Bağlanma kuramının öncüsü olan John Bowlby’e göre (2014), gelecek neslin ruh sağlığında ebeveynlik stilleri ve başarılı ebeveynlik kilit noktalardan biridir.

İhtiyaçlarına duyarlı davranılan ve kendisine uyum sağlayan bir bakıcı tarafından yetiştirilmiş bir bebeğin, ilerleyen dönemlerde stresten uzak, psikolojik anlamda iyi durumda ve öz-güveni yüksek olma ihtimali artmaktadır. Ebeveyn baskı, katı disiplin kuralları veya aşırı koruyucu davranışlar sergiliyorsa bu durum çocukta olumsuz etkilere yol açmaktadır.

4 Ebeveynlik Stili
Ebeveynlik stilleri belirtilen bu sebeplerden dolayı üzerine yoğun çalışmalar yapılan önemli konular arasında yerini almıştır. Bu konuda çalışma yapanlardan birisi olan Baumrind (1966), üç çeşit ebeveynlik stili olduğunu ortaya atmıştır: yetkili, izin verici ve otoriter ebeveynlik.

1991 yılında yaptığı bir çalışma ile bu üç ebeveynlik tutumuna bir yenisini ekleyerek bu sayıyı dörde çıkartmıştır.

İşte ebeveynlik tipleri:

Demokratik Ebeveynlik
Otoriter Ebeveynlik
İzin Verici Ebeveynlik
İlgisiz Ebeveynlik
anlayışlı ebeveynlik yapan bir baba ve kızı çizimi

Demokratik Ebeveynler
Demoktratik bir yaklaşıma sahip ebeveynler çocuklarına karşı sıcak ve yakın davranırken aynı zamanda sahip oldukları ve uyguladıkları net kurallar vardır. Bu net kurallar ve sınırlar çerçevesinde çocuklarını bağımsız olma konusunda cesaretlendirirler. Çocukların davranışlarının hatalı olduğu durumlarda onlara hem yol gösterir hem de kontrolü ellerinde tutarlar.

Araştırmacı Maccoby ve Martin bu konuda yaptıkları çalışmalarda yetkili-demokratik tarzdaki ebeveynlerin çocuklarının; otoriter ve izin verici tarzdaki ailelerde büyüyen çocuklara göre akademik yeterlilik, sosyal konuda gelişim ve öz saygı konularında daha yüksek puanlar aldıklarını ortaya koymuşlardır. Bu sonuçlar benzer çalışmalarda da tekrarlanmıştır.

Lambon ve çalışma arkadaşları, 1991 yılında yaptıkları araştırmada 14-18 yaş arası gençlerin akademik yeterliliklerini, problemli davranışlarını ve psikososyal gelişim düzeylerini bahsettiğimiz 4 farklı ebeveynlik stili açısından karşılaştırmıştır.

Bu çalışma sonucunda ebeveynleri demokratik tarzda olan çocukların akademik anlamda ve psikososyal gelişim düzeyi açısından yüksek puanda, problemli davranış açısından düşük puanda olduğu görülmüştür.

Otoriter Ebeveynler
Otoriter ebeveynlik stiline sahip ebeveynler çocuklarına karşı daha az sıcaklık ve daha yüksek düzeyde kontrol davranışı göstermektedirler. Bu ebeveynler koydukları kurallara karşı çocuklarından kesin itaat beklerler ve bu kurallar aile içerisinde tartışılmaz niteliktedir. Ebeveynlerinin koyduğu net kurallara uymayan çocuk yüksek ihtimalle ceza ile karşılaşır.

Ebeveynler ile çocuklar arasında görüş alışverişi az düzeydedir. Baumrind’in 1968 yılındaki çalışmasında, otoriter ailede büyüyen çocukların daha fazla kaygılı, mutsuz ve saldırgan davranışlar gösterme eğiliminde olduğu görülmüştür.

Türkiye’de daha çok otoriter ebeveynlerin görüldüğü fakat sosyoekonomik düzeyin artışına bağlı olarak demokratik ebeveynlerin benimsendiği belirtilmektedir.

İzin Verici Ebeveynler
İzin verici ebeveynlik stiline sahip ebevenyler çocuklarına karşı çok sıcak davranırlar ve onlardan yaşlarına uygun herhangi bir beklentileri olmaz. Çocuklarına sınır koymakta yetersiz kalmaktadırlar. İyi ebeveynliği çocuklarının taleplerine izin vermek olarak görmektedirler.

Bu ebeveynler, çocuklarına kendi davranışlarını düzenlemelerine izin verici nitelikte yaklaşırlar. Ayrıca çocuklarının saldırganlık gibi olumsuz davranışlarına da kabul edici yaklaşırken çocuklarından görevlerini ve sorumluklarını yerine getirmelerine yönelik daha az talepte bulunmaktadırlar.

İlgisiz Ebeveynler

İlgisiz bir ebeveynlik tarzına sahip ebeveynler çocuklarına karşı sıcak veya yakın değillerdir ve çocukları üzerinde kontrolleri yoktur. Çocuklarının ihtiyaçları ve istekleri konularında ilgisizdirler1. Bu ebeveynler, çocuklarına ayıracak zamanları ve enerjileri yok gibi görünürler. Çocuklarının okullarına ya da okul dışı etkinliklerine yönelik ilgi göstermezler.

Yapılan araştırmalarda bu ebeveynlerin çocuklarının temel ihtiyaçlarını karşıladığı ama çocuklarına yakınlık göstermediği görülmüştür.

Ayrıca bu çocukların saldırganlık eğiliminin daha yüksek olduğu ve akademik başarılarının daha düşük olduğu görülmektedir. Erken yaşta alkol ve sigara tüketimine başlama eğilimleri de yüksek olmaktadır.

**MaquSa** · 19 Mayıs 2024, 00:10

Emeğine sağlık.

Forum	Bilgilendirme
Powered by vBulletinÂ® Version 3.8.6 Copyright Â©2000 - 2023, Jelsoft Enterprises Ltd. ForumBizim.Com Forum Sahibi: ForumBizim	5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu geregince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)