Degisen Dunya Dengeleri Karsisinda Osmanli Siyaseti (1595-1774)

**CeReN** · 17 Ocak 2024, 09:55

Degisen Dunya Dengeleri Karsisinda Osmanli Siyaseti
16.yuzyilin sonlarindan 18. yuzyilin ikinci yarisinda kadar gecen surecte gerceklesen ve Osmanli Devleti’ni onemli olcude etkileyen gelismelere bir bakalim;

1595-1700 Yillari Arasindaki Siyasi Gelismeler
16.yuzyildaki savaslar ve antlasmalar kronolojik olarak soyledir;

1596 Hacova Muharebesi
1606 Zitvatorok Antlasmasi
1612 Nasuh Pasa Antlasmasi
1618 Serav Antlasmasi
1621 Hotin Antlasmasi
1639 Kasr-i Sirin Antlasmasi
1664 Vasvar Antlasmasi
1669 Girit’in Fethi
1676 Bucas Antlasmasi
1681 Bahcesaray Antlasmasi
1683 II. Viyana Kusatmasi (Gorsel 1.1)
1699 Karlofca Antlasmasi
1700 Istanbul Antlasmasi
Uzun Savaslardan Diplomasiye
Donemin guclu imparatorluklarindan biri olan Kutsal Roma Germen Imparatorlugu’nun tahtina 1516 yilinda Sarlken gecmisti. Avusturya ise bu imparatorluga hukmeden Habsburg hanedanligina bagli bir arsidukluk durumundaydi. Kanuni Sultan Suleyman doneminde gerceklesen Mohac Zaferi ile Macar Kralligi’na son verilmesi ise Habsburglarla Osmanlilari karsi karsiya getirmisti.

Batida Habsburglar, doguda Safeviler, kuzeyde ise yeni ortaya cikan Rusya, Osmanli Devleti’nin genislemesinin onunde buyuk engeller olarak durmaktaydi.

Avusturya ile Uzun Savaslar Donemi
Orta Avrupa’da hakimiyet kurma mucadelesi ve sinir anlasmazliklari Avusturya ve Osmanli Devleti arasindaki mucadelelerin temel sebeplerini olusturur.

Osmanli Devleti ile Avusturya arasinda 1591 yilinda itibaren baslayan savaslar 14 yil boyunca devam etti. 1596’da yapilan Hacova Meydan Savasi’nda -buyuk olcude Avusturya ordusunun disiplinsizligi sonucu- kazanilan zaferden sonra iki taraf arasindaki mucadeleler 10 yil daha devam etti. Bu surecte Estergon, Kanije ve Belgrad kaleleri iki taraf arasinda surekli el degistirdi.

Avusturya’nin Macar topraklarinda isyanlarla ugrasmasina karsilik Osmanli Devleti’nin de Safevilerle devam eden mucadelesi iki devlet arasinda bir antlasma yapilmasini zorunlu hale getirdi. Boylece 1606 Zitvatoruk Antlasmasi yapildi.

Zitvatoruk Antlasmasi (1606)
Bu antlasmaya gore;

Savaslar sirasinda her iki tarafin kazandigi topraklar kendilerinde kalacak
Osmanli Devleti, Avusturya arsiduku icin Sezar unvanini kullanacak
Avusturya yillik vergi odemeyecek
Esirler iade edilecek
Egri, Estergon ve Kanije kaleleri Osmanli Devleti’nde kalacak
Avusturya arsiduku protokol bakimindan Osmanli padisahina denk sayilacak
Bu antlasmadan sonra Osmanli Devleti Egri ve Kanije’de iki yeni beylerbeylik olusturdu. Ancak;

Osmanli Devleti’nin eski Macaristan Kralligi’ndan ve odenmekte olan yillik vergiden vazgecmesi Osmanli acisindan olumsuz yorumlanir. Ayrica Avusturya’nin odemekte oldugu vergilerin kaldirilmasi, Avusturya arsidukunun protokolde Osmanli padisahina denk sayilmasi gibi maddeler Osmanli Devleti’nin Avusturya karsisinda ustunlugunu kaybettigi anlamina gelir. Bundan sonra iki devlet arasindaki diplomatik iliskilerde “mutekabiliyet esasi” belirleyici olacakti. Mutekabiliyet; devletlerarasi iliskilerde maruz kalinan davranisa ayni sekilde karsilik vermektir.

Osmanli Safevi Savaslari (1578-1639)
Osmanli-Safevi (Iran) mucadelesi Yavuz Sultan Selim doneminde Caldiran Zaferi ile basladi.

Mucadelelerin nedenleri; Ipek yolu hakimiyeti, Siilik propagandasi ve Anadolu’ya hakim olma istegidir. Bu donemde Osmanli Devleti ile Safeviler arasinda yapilan savaslar sonucunda yapilan antlasmalar soyledir;

Ferhat Pasa Antlasmasi (1590): Osmanli Devleti doguda en genis sinirlarina ulasti

Nasuh Pasa Antlasmasi (1612): Safeviler Osmanli Devleti’ne iki yuz deve yuku ipek verecek

Serav Antlasmasi (1618): Safeviler, ipek vermeye devam edecek

Kasr-i Sirin Antlasmasi (1639): Bu antlasma ile gunumuz Turkiye-Iran siniri belirlendi ve 1578’den beri devam eden 61 yillik savas donemi son buldu.

XVII. yy. Osmanli Dis Politikasi
17.yuzyilda Osmanli Devleti’nin en fazla mucadele ettigi devletler batida Avusturya, doguda ise Safevilerdir. Batida mucadele edilen diger devletler Lehistan, Venedik, Rusya ve Malta’dir.

Lehistan: Lehistan’in Osmanli himayesindeki Eflak, Bogdan ve Erdel’in ic islerin karismasi ve Lehistan denetimindeki Kazaklarin Osmanli sahillerini vurmasi nedeniyle donemin padisahi Genc Osman 1621’de Hotin Seferi’ne cikti ve Lehistan’in baris istegiyle son buldu.

Lehistan’in Osmanli himayesindeki Ukrayna’ya saldirmasi uzerine ise donemin padisahi IV. Mehmet sefere cikti. Bu sefer sonucunda yapilan Bucas Antlasmasi ile Podolya Osmanli’ya, Ukrayna Osmanli egemenligindeki Kazaklara birakildi. Bucas Antlasmasi ile Osmanli Devleti batida en genis sinirlarina ulasti.

Rusya: Buyumek ve guclenmek ici Osmanli engelini asmasi gerekiyordu. Bu nedenle sicak denizlere inmeyi amaclamis ve 1696’da Azak kalesini alarak bu yolda ilk adimi atmistir.

Venedik: Venediklilerin Osmanli ticaret gemilerine saldirmasi nedeniyle Osmanli donanmasi Girit’i kusatti ancak 24 yil sonunda alinabildi.

Malta: Osmanli Devleti Malta Adasini bir cok kez kusatti ancak hicbir kusatmasi basariya ulasamadi.

Kutsal Ittifak: Katolik olan Avusturya’nin protestan Macarlari mezhep degistirmeye zorlamasi ve Macar ileri gelenlerinden Tokeli Imre’nin Osmanli Devleti’nden yardim istemesi uzerine, donemin sadrazami Merzifonlu Kara Mustafa Pasa Viyana’yi kusatti. (1683) Ancak kusatma basarisiz oldu.

17.yuzyilda Osmanli-Avusturya iliskileri ve II. Viyana Kusatmasi hakkinda daha detayli bilgi icin bknz: 17. Yuzyil Osmanli Avusturya Iliskileri

Kutsal Ittifak
II.Viyana kusatmasinin basarisiz olmasi uzerine Osmanli Devleti’ni Avrupa’dan atmak amaciyla olusturulan Hacli birligidir. Papanin tesvikleriyle Avusturya, Venedik, Rusya, Lehistan ve Malta’nin katilimiyla olusan bu Avrupa-Hristiyan birligi 16 yil boyunca Osmanli ile savasmistir.

Bu surecte en agir yenilgi Salankamen (1691) ve Zenta’da (1697) alinmistir. Bu agir yenilgiler uzerine Karlofca Antlasmasi imzalanmistir.

Karlofca Antlasmasi (1699)
Osmanli Devleti ile Avusturya, Lehistan, Venedik arasinda imzalanan bir antlasmadir. Bu antlasmaya gore;

Avusturya Macaristan’i
Lehistan Ukrayna ve Podolya’yi
Venedik Mora ve Dalmacya kiyilarini alacak.
Bu antlasma ile;

Osmanli Devleti’nin Orta Avrupa egemenligi son buldu
Osmanli Devleti artik denge siyaseti izlemeye basladi. (konjonkturel ittifak). Bu siyaset dogrultusunda 1718 Pasarofca Antlasmasi’na kadar gecen surecte kaybettigi topraklari geri almaya calismistir.
Osmanli topraklarinin paylasildi ilk uluslararasi antlasmadir.
Osmanli Devleti gerileme donemine girmistir.
Istanbul Antlasmasi (1700)
Rusya ile Osmanli Devleti arasinda imzalanan bu antlasma ile Azak kalesi Ruslara birakildi ve Ruslar, Istanbul’da elci bulundurabilecekti.

Boylece Ruslar hem sicak denizlere inme firsati buldu hem de Osmanli Devleti’nin ic islerine karisma firsati buldu.

Alinti ~

**CLaSSiC** · 17 Ocak 2024, 09:56

Ruslar hep sıcak denizlerde :))

**CeReN** · 17 Ocak 2024, 09:57

Alıntı:

cengiz52´isimli üyeden Alıntı

Ruslar hep sıcak denizlerde :))

Cok Sicak Kanlilar Demek : )))))

**CLaSSiC** · 17 Ocak 2024, 10:02

Alıntı:

CeReN´isimli üyeden Alıntı

Cok Sicak Kanlilar Demek : )))))

Ondan Antalya'dan çıkmıyorlar demek :)

**CeReN** · 17 Ocak 2024, 10:04

Alıntı:

cengiz52´isimli üyeden Alıntı

Ondan Antalya'dan çıkmıyorlar demek :)

Orda Kalsinlar Bu Taraflara Gelmesinler Mumkunse : ))

**CLaSSiC** · 17 Ocak 2024, 10:06

Alıntı:

CeReN´isimli üyeden Alıntı

Orda Kalsinlar Bu Taraflara Gelmesinler Mumkunse : ))

Hahaha bence her tarafa gidebilirler:)

**CeReN** · 17 Ocak 2024, 10:11

Alıntı:

cengiz52´isimli üyeden Alıntı

Hahaha bence her tarafa gidebilirler:)

Senin Tarafa Dogru Gelsinler O Zaman : ))

**CLaSSiC** · 17 Ocak 2024, 10:21

Alıntı:

CeReN´isimli üyeden Alıntı

Senin Tarafa Dogru Gelsinler O Zaman : ))

Biz misafir perver insanlarız gelene kapımız açık (:

**CeReN** · 17 Ocak 2024, 10:24

Alıntı:

cengiz52´isimli üyeden Alıntı

Biz misafir perver insanlarız gelene kapımız açık (:

Ben hic misafir sevmiyorum niyese hicde eksik olmuyo : ))

**CLaSSiC** · 17 Ocak 2024, 10:26

Alıntı:

CeReN´isimli üyeden Alıntı

Ben hic misafir sevmiyorum niyese hicde eksik olmuyo : ))

İsyan etme şükret (:

Forum	Bilgilendirme
Powered by vBulletinÂ® Version 3.8.6 Copyright Â©2000 - 2023, Jelsoft Enterprises Ltd. ForumBizim.Com Forum Sahibi: ForumBizim	5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu geregince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)