Dogumdan itibaren kisinin belli bir yasa kadar fiziksel ve beyinsel gelisiminin surdugu, daha sonrasinda ise geriledigi dusunuluyordu. Ancak bu yaklasimin dogru olmadigi son donemde noroplastisite alaninda yapilan calismalarla ortaya konuldu. Beyin hucrelerinin yapisinda bulunan maddelerin, saglikli beslenme ile daha kaliteli ve saglam bir hale geldigini belirten Noroloji Uzmani Prof. Dr. Zeynep Aydin, beyin sagligini korumanin onemine dikkat cekti.

Aydin, “Saglikli bir beyin icin haftada uc kez, en az 30 dakika yuruyus veya spor yapilmasi gerekiyor. Egitim duzeyi yuksek olan veya kendilerini surekli gelistiren kisilerin de ileri yaslarda beyin hastaliklarina yakalanma orani daha dusuk oluyor” diye konustu.

“ALZHEIMER’A YAKALANMAMAK ICIN SAGLIKLI BEYIN YASLANMASI ONEMLI”
Dogustan itibaren beynin gelisiminin kisi tarafindan desteklenmesi ve gelismis olan yapilarin korunmasi icin beynin devamli calistirilmasi gerektigini aktaran Prof. Dr. Aydin, “Nasil ki, vucut egzersizi yapinca kaslar gelisir ancak egzersiz birakildiginda kaslar eski haline donerse, beyin de ayni bu sekildedir. Beyin hastaliklari olustuktan sonra tedavi etmek oldukca zordur ve tedavi sonrasi alinan sonuclar sinirlidir. Ozellikle Alzheimer hastaligi gibi beyin hucrelerinin olumuyle seyreden hastaliklarda, henuz bu beyin olumunu geri ceviren bir tedavi yontemi bulunamamistir. Bu yuzden saglikli beyin yaslanmasi bu hastaliklara yakalanmamakta onemlidir. Kisilerin yasam suresi uzadikca, saglikli beyin yaslanmasi daha da onem kazanmaktadir. Ayrica bircok toplumda ileri yasta kisilerin sayisi genclere gore daha fazladir. Bu yuzden ileri yastaki kisilerin beyin ve fizik sagligi toplumsal yasami da etkilemektedir. Tum bu sebeplerden dolayi saglikli yas almak icin ve saglikli bir beyin onem kazanmaktadir” ifadelerini kullandi.


“YAPILAN CALISMALAR, EGITIM DUZEYI YUKSEK INSANLARIN ILERLEYEN YASLARDA DAHA SAGLIKLI BIR BEYNE SAHIP OLDUKLARINI GOSTERIYOR”
Saglikli bir beyin icin haftada uc kez, en az 30 dakika yuruyus veya spor yapilmasi gerektigini aktaran Prof. Dr. Aydin, “Bedensel hareketin beyin sagliginda onemli oldugu bilinmektedir. Fiziksel egzersiz hem beyin kan akimini duzenlemekte hem de beyinde salgilanan dogal kimyasal maddelerin (norotransmitter) dengeli salgilanmasini saglayarak beyin sagligina ve ogrenmeye olumlu etki etmektedir. Bunun yani sira beyni gelistirmek, beyin hucreleri arasinda yeni baglantilar olusturmak, bu baglantilarin daha saglam olmasini saglamak ve beyinde yeni noronlar olusmasi icin beyin egzersizleri yapmak onemlidir. Yapilan calismalar, egitim duzeyi yuksek insanlarin ve farkli alanlarda kendini gelistirenlerin, ilerleyen yaslarda daha saglikli bir beyne sahip olduklarini gosteriyor. Ayrica, beyin egzersizleri yapanlarin hafiza problemlerinde gerileme saglanabiliyor. Hatta demans baslangici veya orta derecede demans hastalarinda beyin egzersizlerinin hastaligin gelismesini oteledigi biliniyor. Beyin egzersizleri kisinin egitimine, ilgi alanlarina gore bireysel olarak olusturulmalidir” diye konustu.

“POZITIF KARAKTERLI VE SOSYAL OLMAK BEYNI OLUMLU ETKILIYOR”
80 yas ustunde ve halen beyin olarak saglikli kisilerin bilim insanlarinin ilgisini cektigini ve yapilan calismalar sonucunda bu kisilerin yasamlari boyunca bazi ortak ozellikleri olduguna dikkat cekildigini soyleyen Prof. Dr. Aydin, “Orneklere baktigimizda, bu kisilerin yasamlari boyunca fiziksel olarak aktif olduklarini goruyoruz. Yani bu kisiler duzenli olarak yuruyus veya spor yapan, gun icerisinde uyanik olduklari saatlerin cogunu hareket ederek geciren kisiler. Ayrica, bu kisilerin beyinlerini de aktif tuttuklari gozlenmistir. Egitim duzeyi arttikca kisinin ileri yasta beyin hastaliklarina yakalanma oraninin dustugu de bircok calisma ile gosterilmistir. Bu durumda beyni her yasta aktif tutmak, yeni bilgiler ogrenmek onemlidir. ‘Isleyen demir isildar’ atasozu bu durum icin uygundur. Bu kisilerin diger bir ortak ozellikleri de pozitif karakter yapisina sahip olmalari, diger kisilerle iletisim halinde ve sosyal olmalaridir. En onemlisi, bu kisilerin saglikli beslendikleri ve kilolu olmadiklari gorulmustur. Ozetle, saglikli yas alma surecinin erken yaslarda, hatta dogumdan itibaren saglikli bir yasam bicimini benimseyerek olmasi idealdir. Her yastaki kisi, sagliksiz yasam bicimine son verip bu surece girdiginde faydalarini mutlaka gorecektir” ifadelerini kullandi.



“YETERLI BESLENMEYEN VEYA YANLIS BESLENEN BEBEKLERIN BEYIN GELISIMININ DURDUGU BILIMSEL OLARAK GOSTERILMISTIR”
Beynin vucudun en iyi korunan organi oldugunu belirten Prof. Dr. Aydin, beyin sagligini korumak icin bebeklikten itibaren yapilabilecekleri soyle anlatti:

“Beyin ve sinir sisteminin olusumu ve gelisimi anne karninda baslar. Genetik yapi ve cevresel etkenlerin katkilariyla sinir hucreleri gelisir. Bir kisinin saglikli bir beyne sahip olmasi icin anne karnindan itibaren bir surec icinde olunmalidir. Bebek, anne karnindayken annenin sagliksiz beslenmesi, ilac kullanmasi, radyasyon veya travmaya maruz kalmasi, enfeksiyonlar, annenin hastaliklari, annenin sigara ve alkol kullanimi, anne karninda bebegin yerlesim anomalileri, erken dogum, dogum sirasinda bebegin oksijensiz kalmasi beyin gelisimine etki etmektedir. Dogumdan sonra bebegin fiziksel ve beyinsel buyume gelismesini etkileyen en onemli faktor beslenmedir. Yeterli beslenmeyen veya yanlis beslenen bebeklerin beyin gelisiminin durdugu bilimsel olarak gosterilmistir. Anne sutu, beyni en iyi gelistiren besindir. Ayrica, bebeklerin ve cocuklarin beyin gelisiminde sevgi ve oyun cok onemli yer tutmaktadir. Cocuklarin beyin gelisimine uygun uyaranlar cok onemlidir. Bunun yani sira televizyon, tablet gibi cocugun beyninde fazla hizli ve yogun uyaranlara maruziyet, beyin gelisimini geriye goturebilmektedir. Cocuklarin sakinlestirmek, yemek yedirmek veya oyalamak icin uygun olmayan programlara maruz birakilmasiyla cocuklarda ciddi iletisim, dil problemleri, sosyallesme, ogrenme sorunlari gelisebilir. Sevginin ve ilginin cocuklarin beyin gelisiminde onemli oldugu bilimsel calismalarla kanitlanmistir. Sonuc olarak; bebeklerin, cocuklarin saglikli beyin gelisimi icin dengeli beslenmeleri, yaslarina uygun oyunlar oynamalari, ebeveynler ile sosyallesmeleri, yasitlariyla vakit gecirmeleri ve sevgiyle buyumeleri onemlidir.”