Tarih Oncesi Caglar Ve Tarih Caglari Nelerdir? Ozellikleri Nelerdir?

**CeReN** · 17 Ocak 2024, 10:16

Tarih Oncesi Caglar Nelerdir?
Tarih oncesi caglar insanoglunun yeryuzunde goruldugu andan itibaren baslayarak yazinin icadina kadar gecen sureci kapsar. Cok uzun suren bir donemdir ancak bu devirde yazinin olmamasi ve bu donemden gunumuze cok fazla kaynagin ulasmamasi nedeniyle bu donemle ilgili bilgilerimiz cok da yeterli degildir.

Bu donem insanoglunun doga karsisinda savunmasiz ve donanimsiz oldugu bir donemdir. Tarih oncesi devirlerin aydinlatilmasinda en onemli bilim dali arkeolojidir.

Tarih oncesi caglar iki ana doneme ayrilir. Bu ayrimda insanoglunun kullandigi arac ve gerecler temel alinmistir. Buna gore tarih oncesi caglar Tas ve Maden Devri olmak uzere iki ana gruba ayrilir;

Tas Cagi
Eski, orta ve yeni tas cagi olmak uzere 3’e ayrilir. Bu devirlerin genel ozellikleri soyledir;

Eski Tas (Paleolitik) Cagi (MO 600.000-10.000)
Insanlik tarihinin en uzun suren donemi olan eski tas cagi insanlarin dogaya en fazla bagimli yasadigi donemdir. Tamamen tuketmeye yonelik bir toplum yapisi vardir. Insanlar gecimlerini avcilik ve toplayicilik yaparak saglarlar. Genellikle erkekler avcilik yaparken kadinlar da toplayicilik yaparlar.
Magaralarda ve agac kavuklari gibi kuytu alanlarda yasarlar.
Kendilerini vahsi hayvanlardan koruyabilmek ve daha kolay avlanabilmek icin tas ve kemikten aletler yapmislardir. Bknz; Insanoglunun yaptigi ilk arac gerecler
Magara duvarlarina resimler yapmislardir. Bu resimler tarihin ilk sanatsal faaliyetleri olarak kabul edilir. Magara duvarlarina resim yapmalarinin en buyuk amaci kendilerini, korkularini ya da inanclarini ifade etmektir.
Eski tas doneminin buyuk bolumu buzullarin kapli oldugu bir donemdir.
Eski tas cagina ait Anadolu’da onemli yerlesim alanlari; Istanbul Yarimburgaz Magarasi (Turkiye’de bilinen en eski yerlesim yeridir.), Antalya’daki Karain, Beldibi ve Belbasi magaralari
Orta Tas (Mezolitik) Cagi (MO 10.000-8000)
Insanlarin avcilik ve toplayiciliktan yavas yavas ureticilige gecmeye basladigi bir donemdir.
Buzullar artik erimeye baslamistir.
Donemin sonunda insanoglu atesi kullanmaya basladi. Ates; isinmak, pisirmek, vahsi hayvanlardan korunmak ve aydinlanmak gibi bir cok fayda sagladi.
Donemin en onemli bulusu mikrolittir. Mikrolit, cakmak tasindan yaptiklari kucuk arac gereclerdir.
Anadolu’da bu doneme ait onemli merkezler; Baradiz (Goller Bolgesi), Macuncay (Ankara), Tekkekoy (Samsun)
Yeni Tas (Neolitik) Cagi (MO 8000-5500)
Iklimin ilimanlasmasiyla birlikte insanlar magaralarindan cikarak su kenarlarinda yerlesmeye basladilar.
YerlesIk yasama gecmeleriyle birlikte tarim yapmaya basladilar. Boylece avcilik ve toplayicilik yapan tuketici toplumlar, yerini uretici toplum yapisina birakti.
YerlesIk yasamla birlikte ilk koy yerlesimleri kurulmaya basladi.
Hayvanlar evcillestirildi. Koyun, keci, sigir, at gibi hayvanlar bu donemde evcillestirildi.
Tarimla birlikte uretim artisi sagladigi icin, ihtiyac fazlasi urunler nedeniyle takas yontemiyle ticaret basladi.
YerlesIk yasam ozel mulkiyet anlayisini ortaya cikardi.
Is gucu ihtiyaci nedeniyle kolelik ortaya cikti.
Bitki liflerinden kiyafetler yaptilar.
Pisirilmis topraktan arac gerec yapimi seramikciligi ortaya cikardi.
Yeni tas caginin dunyada oncelikle Mezopotamya ve Anadolu’da basladigi bilinmektedir.
Anadolu’da bu doneme ait onemli merkezler; Gobeklitepe (Sanliurfa), Cayonu (Diyarbakir), Catalhoyuk (Konya). Catalhoyuk; insanlik tarihinin en eski sehir yerlesim alanidir.
Maden Cagi
Tarih oncesi caglarin, insanlarin kullandiklari arac ve gerecler esas alinarak siniflandirildigini belirtmistik. Bu donemde de insanlar artik madenler kullanmaya basladilar. Maden kullanimi, tas cagi ile kiyaslandiginda bu donemin daha hizli gelismesine katki sagladi.

Bakir (Kalkolitik) Cagi
Dogada bolca bulunmasi nedeniyle insanoglunun ilk kesfettigi ve kullandigi maden bakir oldu. Bakirdan gundelik hayatta kullandiklari kap kacak gibi esyalarin yani sira silahlar da yaptilar.
Alacahoyuk (Corum), Beycesultan (Denizli), Truva (Canakkale) ve Ikiztepe (Samsun), Anadolu’da bakir devrine ait onemli yerlesim alanlaridir.
Tunc Cagi
Tunc, bakir ve kalayin karisimiyla ortaya cikan bir madendir. Bu donemde insanlar bu iki madeni karistirarak bakirdan daha saglam olan tunc elde ettiler.
Tunc cagi sehirlesmeyle birlikte sehir devletlerinin kuruldugu, sehirlerin etrafinin savunma amacli kale ve surlarla cevrildigi bir donemdir.
Saban ve dokuma tezgahi kullanilmaya baslandi.
Demir Cagi
Demirin kullanilmaya baslamasiyla artik daha saglam silahlar ve arac gerecler yapmaya basladilar.
Bu donemin sonlarinda yazi bulundu ve boylece tarih caglari basladi.
Anadolu’da demir cagina ait onemli merkezler Hacilar (Burdur), Alisar (Yozgat), Alacahoyuk (Corum) ve Truva (Canakkale)
Tarih Caglari Nelerdir?
Yazinin bulunusuyla baslayan tarih caglari kendi icinde dort bolume ayrilir.

tarih caglari

Ilk Cag (MO3200-MS 375)
Ilk cag tarihi, bir Mezopotamya uygarligi olan Sumerler’in MO 3200 ‘lerde civi yazisini bulmasiyla baslar.
Ilk cagda sehir devletleriyle birlikte artik merkezi kralliklar, imparatroluklar kurulmaya basladi.
Ilk cagin en onemli imparatorlugu Roma Imparatorlugu’dur.
Koloni ticareti bu donemde basladi.
Ticaret hiz kazandi. Ipek yolu, baharat yolu, kurk yolu ve kral yolu donemin en onemli ticaret yollaridir.
Sinifli toplum yapisi vardir.
Toplumlarda cok tanrili dini inanis yaygindir. Ancak Musevilik ve Hristiyanlik gibi tek tanrili dinler bu donemde ortaya cikti.
375 yilinda gerceklesen Kavimler Gocu, ilk cag tarihinin sonu kabul edilir.
Ilk cag tarihinde “ilk”ler ile ilgili bilgi icin tiklayiniz.
Orta Cag (375-1453)
Kavimler gocu ile baslayan Orta Cag’da kolelik yayginlasti.
Avrupa’da feodalite (derebeylik) rejimi ve skolastik dusunce guclendi.
Kilisenin toplum uzerindeki baskisi arttir.
Hacli seferleri gerceklesti.
Islamiyet ortaya cikti ve yayilmaya basladi.
Osmanli Imparatoru Fatih Sultan Mehmet’in, Istanbul’u fethi ile Bizans Imparatorlugu yikildi.
Istanbul’un Fethi, orta cagin sonu oldu.
Yeni Cag (1453-1789)
Istanbul’un fethedilmesiyle baslayan yeni cagda artik feodal sistem yikildi ve boylece merkezi kralliklar guc kazandi.
Cografi kesifler gerceklesti. Kesiflerle yeni ticaret yollari bulundu ve somurgecilik hiz kazandi. Somurge imparatorluklari kuruldu.
Ronesans ve Reform hareketleri gerceklesti. Boylece kilisenin etkisi zayifladi, skolastik dusunce yikildi, Aydinlanma Cagi basladi.
Yakin Cag (1789-)
Fransiz Ihtilali yeni cagin sonu, yakin cagin baslangici oldu. Bu ihtilal dunyada milliyetcilik, esitlik ve adalet kavramlarinin yayginlasmasini sagladi.
Milliyetcilik ilkesinin yayilmasi imparatroluklarin sonunu getirirken ulus devletlerin guc kazanmasini sagladi.
Ingiltere’de sanayi devrimi basladi ve Avrupa’ya yayildi.
ABD kuruldu.
Almanya ve Italya, siyasi birliklerini sagladi.
I.ve II. Dunya Savaslari gerceklesti.
Sonuc Olarak;

Insanoglu arac gerec yapiminda tas, toprak ve madenleri kullanmis ancak bu caglar her toplumda sirasi ile ve ayni anda gerceklesmemistir. Ornegin; yontma tas devrini yasamakta olan bir topluluk gocebelik etkisiyle demir cagini yasamakta olan bir toplulukla karsilastiginda cilali tas, bakir ve tuc devirlerini yasamadan dogrudan demir cagini yasamaya baslayabilmistir. Yani kulturel etkilesim yoluyla toplumlarda devir atlama gerceklesebilir. Ayni sekilde dunyanin bir yerinde bir toplum bakir kullanmaya devam ederken ayni zaman zarfinda baska bir toplum demir cagini yasamakta olabilir.

Tarihsel surecte gocler, savaslar, ticari faaliyetler toplumlar arasindaki kulturel etkilesimi arttirarak gelisimi hizlandirmistir.

Ilk cagda ise nufus iklimin iliman oldugu, su kaynaklarinin oldugu verimli topraklar uzerinde, goc ve ticaret yollari uzerinde yogunlasmistir. Bu nedenle ilk cagin en onemli medeniyet merkezlerinin basinda Mezopotamya ve Anadolu gelir.

Alinti ~

Forum	Bilgilendirme
Powered by vBulletinÂ® Version 3.8.6 Copyright Â©2000 - 2023, Jelsoft Enterprises Ltd. ForumBizim.Com Forum Sahibi: ForumBizim	5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu geregince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)