17. Ve 18. Yuzyillarda Osmanli Devleti’nde Ve Avrupa’da Denizcilik Faaliyetleri

**CeReN** · 17 Ocak 2024, 09:51

17. ve 18. Yuzyillarda Osmanli Devleti’nde ve Avrupa’da Denizcilik Faaliyetleri
Cografi kesifler, dunyada denizcilik faaliyetlerinin onemini arttiran en onemli gelismelerin basinda gelir. Cunku cografi kesifler, somurgecilik faaliyetlerini ortaya cikarmis ve Avrupali devletler arasinda kiyasiya bir somurgecilik yarisini ortaya cikarmistir.

Cografi Kesifler
15.yuzyilin sonlarindan itibaren Avrupalilarin baslattiklari okyanus otesi seferlerdir. Bu seferlerin amaclarindan biri yeni ticaret yollari bulmakti. Bu konu ile ilgili detayli bilgiye Cografi Kesifler baslikli icerigimizden ulasabilirsiniz.

Avrupa’da Denizcilik Faaliyetleri
Cografi Kesiflerle birlikte Ispanya, Portekiz, Hollanda, Fransa ve Ingiltere, donemin somurgeci devletleri olarak karsimiza cikar. Somurgecilik, denizcilik faaliyetlerinin gerekliligini ve onemini ortaya koydu ve boylece 16. yy. sonunda okyanus denizciligi gelisme gosterdi.

(Somurgecilik; Bir devletin sinirlari disindaki topraklari ele gecirerek ustunluk saglayip o bolgenin her turlu imkanini kullanmasi ve yagmalamasidir.)

Ispanya ve Portekiz
Cografi kesiflerle yeni yerler kesfederek buralarda somurge imparatorluklari kurdular. Amerika kitasindaki somurgecilik faaliyetleri 16. yy. sonunda Ispanya’yi dunyanin en zengin ulkelerinden biri yapti. Ancak 17. yy.dan itibaren bu ustunlugu Ingiltere ve Hollanda’ya kaptirdi.

Ingiltere
17.yy.da Ingiliz Dogu Hindistan Sirketi’ni kurarak Ingiliz somurgeciliginin temelini atti. 18. yy.da buyuk bir somurge imparatorlugu kuran Ingiltere “uzerinde gunes batmayan imparatorluk” unvanini aldi. Cunku somurgeleri cok genis bir alani kapsiyordu ve Ingiltere’nin Kuzey yarimkuredeki cografi konumuna karsilik somurgeleri Guney yarimkuredeydi.

Hollanda
17.yy.da ticaret ve gemicilik sayesinde hizla zenginlesti. Dogu Hindistan Sirketi’ni kurarak buyuk bir somurge imparatorlugu kurdu. Ancak 18. yy.dan itibaren somurgelerini Fransa ve Ingiltere’ye kaptirdi.

Fransa
16.yy.da denizasiri boyutlarda genislemeye basladi. Ancak Ingiltere 18. yy.da Kuzey Amerika’da bulunan Fransiz somurgelerini ele gecirdi.

Tum bu somurgecilik faaliyetleri Hindistan, Endonezya, Cin ve yuzlerce adanin somurge haline gelmesine neden oldu.

Ticaret Gemilerinden Savas Gemilerine
Denizlerdeki rekabet gemi murettebatinin profesyonellesmesini zorunlu hale getirmisti. Bu nedenle basta Ingiltere ve Hollanda’da askeri disiplin cercevesinde tuccar kaptanlar yerine deniz subaylari on plana cikti. Boylece tuccar gemileri yerine savas gemisi yapimina hiz verildi ve okyanuslarda artik yelkenli savas gemileri gorulmeye basladi.

Osmanli Denizciligi; Kadirga ve Kalyon
Osmanli gemiciligi iki ana doneme ayrilir.

Donem: 14. ve 17. yuzyillar arasidir. Bu donemde Osmanli denizciliginde kadirga adi verilen kurekli gemiler yer alir.
Donem: 17. ve 19. yuzyillar arasidir. Bu donemde Osmanli donanmasinda kalyon adi verilen yelkenli gemiler yer alir.
Peki Osmanli donanmasinda kadirgadan kalyona gecis sureci hangi olayla baslamistir? Osmanli gemi teknolojisinde Venedik’e karsi yapilan Girit kusatmasi donum noktasi olmustur.

Osmanli denizcilik tarihinin en buyuk kaptan-i deryasi Barbaros Hayrettin Pasa’ya gore kadirgalar en etkili savas gemileriydi. Cunku Akdeniz’de yaz mevsimi uzun suruyordu ve hava ruzgarsizdi. Bu nedenle yelkenli buyuk gemiler Akdeniz havasinda hareketsiz kaliyordu ve dezavantajliydi.

Kalyon ise buyuk yelkenli ve buyuk toplari tasiyabilen gemilerdi. Buyuk olduklari icin daha fazla denizci tasiyabiliyordu. Girit kusatmasi sirasinda Osmanli kadirgalarinin Venedik kalyonlarina karsi zayif kalmasi, Osmanli Devleti’nin kalyonlara gecis yapmasina neden oldu. (Girit kusatmasi 1645 yilinda baslamis ve tam 24 yil surmustur)

Osmanli Devleti’nin Denizlerdeki Egemenliginin Zayiflamasi
Osmanli donanmasi 18. yuzyila kadar Akdeniz hakimiyetini elinde tutmayi basarmisti. Ancak Ruslarla 1768-1774 yillari arasinda yapilan savaslarda Osmanli donanmasi Ingilizlerin destegini alan Ruslar tarafindan Cesme’de yakildi. Tarihe Cesme Baskini adiyla gecen bu olay Osmanli donanmasinin en buyuk yenilgilerindendir.

Karadeniz’de Zayiflama: Osmanli Devleti, Fatih Sultan Mehmet doneminde Kirim’in fethedilmesiyle 15. Yuzyil itibariyla Karadeniz’de hakimiyet saglamisti. Ancak 18. Yuzyil itibariyla Karadeniz’deki Osmanli hakimiyeti zayiflamaya basladi. Bu konuda en buyuk dis etken ise Rusya’ydi. Azak kalesinin Ruslarin eline gecmesi, Osmanli donamasinin Cesme’de yakilmasi ve 1792 Yas Antlasmasi ile Kirim’in tamamen Rusya’nin eline gecmesi ile Karadeniz’deki Osmanli hakimiyeti son buldu.

Akdeniz’de Zayiflama: Osmanli Devleti, Kanuni Sultan Suleyman doneminde Barbaros Hayrettin Pasa komutasinda Hacli donanmasina karsi Preveze Deniz Savasi’nda buyuk bir zafer kazanmis ve boylece Akdeniz’de Osmanli hakimiyeti saglanmisti. (16. Yuzyil)

Ancak Cografi kesiflerle Atlas okyanusu kiyisindaki limanlarin onem kazanmasi ve Akdeniz ticaretinin onemini yitirmesiyle Osmanli Devleti’nin Akdeniz’deki hakimiyeti de zayiflamaya baslamistir.

Alinti ~

Forum	Bilgilendirme
Powered by vBulletinÂ® Version 3.8.6 Copyright Â©2000 - 2023, Jelsoft Enterprises Ltd. ForumBizim.Com Forum Sahibi: ForumBizim	5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu geregince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)