Fetihlerden Savunmaya; 18. Yuzyil Osmanli-Rusya Iliskileri

**CeReN** · 17 Ocak 2024, 09:49

Fetihlerden Savunmaya
1700-1774 yillari arasindaki baslica siyasi gelismeler kronolojik olarak soyledir;

1711 Prut Antlasmasi
1718 Pasarofca Antlasmasi
1730 Patrona Halil Isyani
1732 Ahmet Pasa Antlasmasi
1739 Belgrad Antlasmasi
1746 Kerden Antlasmasi
1740 Kapitulasyonlarin surekli hale gelmesi
1770 Cesme Baskini
1774 Kucuk Kaynarca Antlasmasi
1699 yilinda imzalanan Karlofca Antlasmasi, Osmanli Devleti’nin buyuk toprak kayiplarina ugramasina sebep olmustu. Dolayisiyla 18. yuzyilda yani Gerileme doneminde Osmanli Devleti’nin dis politikasi, Karlofca Antlasmasi ile kaybedilen topraklarin geri alinmasi yonunde sekillendi. 18. yuzyilda Osmanli Devleti’nin en cok mucadele etmek zorunda kaldigi devlet ise Rusya oldu.

18.Yuzyilda Osmanli Rusya Iliskileri
Rusya, 1700 Istanbul Antlasmasi ile elde ettigi kazanimlari yeterli gormedigi icin Osmanli Devleti’ne saldirmaya devam ediyordu. Rusya’nin temel politikalari; Orta Asya’ya yayilmak, Kirim’i alarak Karadeniz’de etkili olmak ve sicak denizlere inmektir.

Bu donemin onemli siyasi gelismeleri ve detaylar soyledir;

Poltova Savasi (1709)
Osmanli Devleti’ne savas acmak icin Avrupali devletlerden destek isteyen Rusya, bu istegine karsilik bulamayinca Isvec’e savas acti. Poltova savasi ile Isvec’in Rusya’ya yenilmesi uzerine Isvec krali XII. Sarl, Osmanli Devleti’ne sigindi. Donemin padisahi III. Ahmet, XII. Sarl’in teslim edilmesini isteyen Rusya’nin bu istegini geri cevirdi.

Prut Savasi (1711)
Osmanli Devleti’nin 1700 Istanbul Antlasmasi ile kaybettigi topraklari Rusya’dan geri almak istemesi ve Rusya’nin Osmanli Devleti’ne karsi sinir ihlalleri gerceklestirmesi nedeniyle yapilan savasta Rusya basarili olamayinca baris istedi.

Prut Savasi, Rusya ile uzun yillar boyunca devam edecek olan Bogazlar Meselesi’nin temelini olusturur.

Yapilan Prut Antlasmasi’na gore;

Azak kalesi Osmanli Devleti’ne geri verilecek
Rusya, Istanbul’daki elcisini geri cekecek
Rusya, Osmanli Devleti’nin ic islerine karismayacak
Isvec krali, ulkesine serbestce donebilecek
Rus tuccarlar, Osmanli ulkesinde serbestce ticaret yapabilecek
Boylece Osmanli Devleti, Rusya’nin Karadeniz ve Balkanlara inme politikasini bir sureligine de olsa engellemis oldu. Ayrica Karlofca Antlasmasi ile kaybedilen topraklari geri alma umudu dogdu.

Pasarofca Antlasmasi (1718)
Venediklilerin, Karlofca Antlasmasi’na aykiri olarak Akdeniz’deki Osmanli ticaret gemilerine zarar vermesi ve Ortodoks Mora halkinin Katolik Venediklilere karsi Osmanli Devleti’nden yardim istemesi nedeniyle Venedik’e savas acilmis; bunun uzerine Avusturya da Osmanli Devleti’ne savas acmistir. 1716 Petervaradin Savasi’nda Osmanli Devleti’nin Avusturya’ya yenilmesi uzerine Pasarofca Antlasmasi imzalanmistir.

Osmanli Devleti’nin Venedik ve Avusturya ile imzaladigi bu antlasmaya gore;

Belgrad, Kuzey Sirbistan, Eflak’in batisi, Temesvar, Avusturya’ya
Dalmacya, Arnavutluk ve Hersek’teki bazi kaleler Venedik’e verilecek
Mora, Osmanli’da kalacak
Onemi: Pasarofca antlasmasi ile Osmanli Devleti, kaybettigi topraklari geri alma umudunu yitirdi ve elindeki topraklari koruma politikasina yoneldi. Bundan sonra Avrupa’yi daha yakindan takip etmeye basladi ve Osmanli Devleti’nde Lale Devri basladi.

Istanbul Antlasmasi (1724)
Rusya ve Osmanli Devleti arasindaki ilk dostluk antlasmasidir. Bu antlasma ile Osmanli ve Rusya, Iran’in kuzey topraklarini paylasmistir.

Belgrad Antlasmasi (1739)
Bu antlasma ile Avusturya, Pasarofca Antlasmasi’nda aldigi yerleri Osmanli Devleti’ne geri verdi. Tuna Nehri, Avusturya-Osmanli arasinda sinir kabul edildi.

Rusya da bu antlasma ile Azak dahil isgal ettigi tum yerleri Osmanli Devleti’ne birakti. Rusya Azak Denizi ve Karadeniz’de askeri ve ticari gemi bulunduramayacak ancak Osmanli topraklarinda ticaret yapabilecekti.

Belgrad antlasmasi, Osmanli Devleti’nin Avrupa’daki itibarini tekrar arttiran bir antlasmadir.

Ozellikle Karadeniz ve Kirim hakimiyeti nedeniyle iki devlet arasinda gerceklesen kara ve deniz savaslari Osmanli Devleti’nin agir yenilgisiyle sonuclandi. Bu mucadeleler sonucunda Kucuk Kaynarca Antlasmasi imzalandi.

Kucuk Kaynarca Antlasmasi (1774)
Osmanli-Rusya arasinda imzalanan bu antlasmaya gore;

Kirim Hanligi bagimsiz olacak ancak din islerinde hilafet makamina bagli kalacak
Rusya, Ortodokslarin koruyuculugunu ustlenecek
Rusya, Karadeniz’de donanma ve tersane bulundurabilecek
Rus ticaret gemileri Karadeniz’de ve Akdeniz’de serbestce dolasip bogazlardan gecebilecek
Rusya kapitulasyonlardan yararlanabilecek
Rusya, Istanbul’da elci bulundurabilecek
Osmanli Devleti, Rusya’ya savas tazminati odeyecek
Antlasmanin maddelerinden de anlasilacagi gibi Osmanli acisindan son derece agir kosullar iceren bir antlasmadir. Bu antlasmanin onemini ve maddelerini yorumlayacak olursak;

Madde yorumu: Kirim’in kaybedilmesiyle ilk kez Turk ve Musluman bir bolge kaybedilmis oluyordu. Ayrica halifelik ilk kez bir antlasmada siyasi guc olarak kullanilmisti.
Madde yorumu: Rusya, Osmanli Devleti’nin ic islerine karisma firsati elde etmistir.
Madde yorumu: Karadeniz, Turk golu olmaktan cikti. Ruslar, sicak denizlere inme firsati elde etti
Madde yorumu: Rusya, ilk kez kapitulasyonlardan yararlanma hakki elde etti. Ayrica Osmanli Devleti bir ulkeye ilk kez kendi istegi disinda kapitulasyon vermistir.
Madde yorumu: Rusya, Osmanli Devleti’nin ic islerine karisma firsati elde etti.
Madde yorumu: Osmanli Devleti tarihinde ilk kez bir devlete savas tazminati odemistir.
Osmanli-Safevi Mucadelesi
yuzyilda Osmanli-Safevi iliskilerinde gelismeler soyledir;
Ahmet Pasa Antlasmasi (1732)
Bu antlasma ile Aras Nehri kuzeyindeki Azerbaycan topraklari Osmanli Devleti’ne; Tebriz, Kirmansah, Hamedan, Luristan Iran’a birakildi.

Bu antlasmadan sonra Iran’da Nadir Han, Ahmet Pasa Antlasmasi’ni tanimayarak Sah Tahmasb’i tahttan indirdi ve Osmanli’ya karsi kaybedilen topraklari geri almak icin harekete gecerek kendisini sah ilan ettirdi. Boylece Iran’da 236 yillik Safevi hanedanligi donemi sona erdi.

Kerden Antlasmasi (1746)
1639 Kasr-i Sirin antlasmasi sartlarini iceren bir antlasmadir.

Alinti ~

Forum	Bilgilendirme
Powered by vBulletinÂ® Version 3.8.6 Copyright Â©2000 - 2023, Jelsoft Enterprises Ltd. ForumBizim.Com Forum Sahibi: ForumBizim	5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu geregince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)