Degisim Caginda Avrupa Ve Osmanli

**CeReN** · 17 Ocak 2024, 09:47

Degisim Caginda Avrupa ve Osmanli
Avrupa’da orta cag boyunca Katolik kilisesinin baskici uygulamalari ve sinifli toplum yapisini iceren feodal duzen, 15. yuzyildan itibaren ortaya cikan Cografi kesifler, Ronesans ve Reform gibi gelismelerle birlikte yikilmis ve Aydinlanma Cagi sureci baslamistir.

Avrupa’da Degisim (Aydinlanma Cagi)
Avrupa’da sadece dini anlamda degil siyasi, sosyal ve ekonomik her alanda en yetkili kurum Roma Katolik kilisesi ve papalikti. Cunku Bati Roma Imparatorlugu’nun cokusunden sonra ortaya cikan otorite boslugundan endiseye kapilan Avrupa halki, kurtulusu kiliseye sIki sIkiya bagli kalmakta bulmustu. Bu durum, kilisenin mutlak egemenligini saglayarak oldukca guclenmesini saglamisti. Boyle bir ortamda da bilimsel calismalar kilisenin baskisi altinda oldugu icin bilim alaninda ilerleme saglanamiyordu. Ornegin veba gibi Avrupa’da buyuk bir felakete yol acan hastaliklar insanlarin gunahlarinin bedeli olarak goruldugu ve tedavi icin kiliseden medet umuldugu icin tip bilimi gelisemiyordu.

Ancak Aydinlanma Cagi ile birlikte ozgur dusuncenin yolu acilmis ve modern bilimsel dusunce yayilmaya baslamistir. Avrupa’nin Islam kultur ve medeniyeti ile temasa gecerek Arapca eserleri Latinceye cevirmesi de bilimsel aydinlanmanin hizlanmasini saglamistir.

Aydinlanma ilk olarak Ingiltere’de toplumsal degisimle ortaya cikmis, Fransa’da ozgurluk hareketine donusmus ve Almanya’da felsefi temelleri atilmistir.

Aydinlanma dusuncesi bireyin ozgurlugunu esas almistir.

Bilim Devrimi
Aydinlanma caginin baslamasinda en onemli diger uc gelisme ise Cografi kesifler, Ronesans ve Reform’dur. Ronesans ve Reform ile birlikte Protestanlik, humanizm, rasyonalizm ve sekulerizm gibi kavramlar ortaya cikmistir.

Ronesansa onculuk eden rasyonalizm (akilcilik), insan aklinin onemini on plana cikarmis, kilise ve batil inanclarin dogruya ulasmayi engelledigini savunmustur. Boylece ronesans ve reformun ortaya cikardigi fikir hareketleri bilimde buyuk degisimleri aciga cikarmistir.

Galile, Kepler, Kopernik ve Newton gibi bilim insanlari sayesinde de Avrupa’da bilim devrimi gerceklesmistir. Isaac Newton, 18. Yuzyil bilim devriminin mimari olarak kabul edilir. Ozellikle kutle cekim yasasi, hem fizik hem astronomi olmak uzere bilim dunyasinda bir donum noktasi niteligindedir.

XVII-XVIII. Yuzyillarda Avrupa Dusunurleri (Aydinlanma Cagi Dusunurleri)
Aydinlanma dusuncesinin ortaya cikisinda etkili olan bilim insanlari ve baslica teorileri soyledir;

Copernicus (Kopernik)
Polonyali bir din adami, matematikci ve astronomdur. Dunya’nin yuvarlak oldugunu ve Dunya’nin Gunes etrafinda dondugu tezini ortaya atmis ve bu teorisi modern bilimsel devrimin baslangici olmustur.

Thomas Moore
Utopya adli eserinde ozel mulkiyetin olmadigi bir toplum duzeni tasarlamistir. Bu duzende para gecerli degildir. Herkes devlet icin uretir ve sadece ihtiyaci kadar alir. Boylece herkes mutlu olur.

Machiavelli
“Hukumdar (Prens)” adli eserinde hukumdarin onunde onu sinirlayacak hicbir guc olmamasi gerektigini savunur.

J.J.Rousseau
“Insanlar Arasindaki Esitsizligin Kaynagi” adli eserinde mulkiyet hakkinin ortadan kalkmasi gerektigini savunur.

“Toplum Sozlesmesi” adli eserinde ise toplum duzeninin sozlesmelere dayandigini vurgular ve devleti yuceltir.

Mutlak demokrasiyi savunan bir dusunurdur.

Immanuel Kant
“Surekli Baris Projesi” adli eserinde kamusal otoritenin temelini olusturmak icin aklin on planda olmasi gerektigini savunur. “Aklini kendin kullanma cesareti goster” sozu Aydinlanmanin parolasi olmustur. Alman filozofun bu dusuncesi ile insanlar skolastik dusunceden kurtularak aklini kullanmaya ve yeni bir toplum insa etmeye baslamistir.

Ulus Devletlerin Ortaya Cikisi
Avrupa’da meydana gelen Ronesans, Reform, akil cagi ve bilim devrimi gibi gelismeler sonucunda;

Kilise guc kaybetti
Feodalite zayifladi
Devletlerarasi iliskiler sekulerlesmeye (dunyevilik) basladi
Imparatorluklar yerini ulusal kralliklara ve ulus devletlere birakti
Din, egemenlik gucunu kaybetti
Boylece Avrupa’da yepyeni bir donem olan Aydinlanma Cagi basladi. Avrupa’da siyasi, sosyal, ekonomik ve askeri alanlarda donusum basladi.

Merkantilizm: Aydinlanma caginda ortaya cikan kavramlardan biri de merkantilizmdir. Temelde bir ulkenin zenginligini, sahip oldugu altin ve gumus gibi degerli madenlere baglayan bir ekonomi modelidir. Bu nedenle fazla nufus ucuz is gucu, fazla uretim, fazla kazanc ve fazla asker olarak goruldugu icin nufus artisina onem verilmistir. Merkantilist ekonomi anlayisi kirdan kente gocu arttirmis ve bu durum Sanayi Inkilabina giden sureci hizlandirmistir.

Bu donemde atesli silahlarin onem kazanmasiyla Askeri Devrim’e de baslangic olmustur.

Osmanli Devleti’nde Degisim
Avrupa’daki tum bu gelismeler Osmanli Devleti’ni ciddi anlamda etkilemisti. Cografi kesifler sonucunda ortaya cikan merkantilist ekonomi Osmanli Devleti’ni olumsuz etkiledi. Osmanli parasi deger kaybetti, enflasyon yasandi. Merkantilist ekonomi ile zenginlesen Avrupali, askeri devrim ile atesli silahlarin kullanimini yayginlastirarak ordusunu guclendirdi. Osmanli Devleti askeri ve ekonomik alanlarda zayiflamaya baslayinca bir dizi tedbirler almaya basladi. Bu tedbirleri soyle ozetleyebiliriz;

Tufek kullanan piyade ihtiyacinin artmasiyla yeniceri sayisi artti, timarli sipahi sayisi azaldi. Maasini devletten almakta olan yeniceri askeri sayisindaki artis ekonomiyi olumsuz etkiledi.
Timar sisteminin bozulmasiyla iltizam sistemi uygulanmaya basladi.
Asker ihtiyacini karsilamak icin sekban ve sarica denilen ucretli gecici askerler orduya alinmaya basladi.
Kapitulasyonlar surekli hale getirildi. (Fransa’ya)
Yeni vergiler konuldu ve mevcut vergilerin orani arttirildi.
Timar ve iltizam sisteminin kaynastirilmis hali olan malikane sistemi uygulandi.
Merkezi otoritenin zayiflamasi ile tasrada zenginlesen ayanlar guclenmeye basladi.
Sonuc olarak; Avrupa’da meydana gelen donusum Osmanli Devleti’ni ekonomi basta olmak uzere bir cok alanda olumsuz etkiledi. Osmanli Devleti’nin Avrupa’daki gelismeleri yakalayabilmek adina aldigi onlemler hicbir zaman yeterli olmadi.

Alinti ~

Forum	Bilgilendirme
Powered by vBulletinÂ® Version 3.8.6 Copyright Â©2000 - 2023, Jelsoft Enterprises Ltd. ForumBizim.Com Forum Sahibi: ForumBizim	5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu geregince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)