Yuz Olcumlerine Gore Asya’nin En Buyuk 10 Ulkesi

**CeReN** · 18 Mart 2024, 11:26

Asya, 44.580.000 km2’lik yuz olcumuyle dunyanin acik ara en buyuk kitasidir ve nufusu yaklasIk olarak 4,5 milyardir. Bu rakam dunya nufusunun beste ucune ya da % 60’ina karsilik gelir. Asya’nin buyuk kismi kuzey ve dogu yarim kurededir ve topraklarini Avrupa ile paylasmaktadir; birlikte Avrasya’yi olustururlar. Kita, Dunya yuzeyinin yaklasIk yuzde 8,6’sini kaplar ve kara kutlesinin yaklasIk ucte birini temsil eder. Dunyanin en yuksek daglari olan Himalayalar’in yani sira Dunya uzerindeki en alcak yerlerden bazilarini iceren cesitli bir topografyaya sahiptir. Bu buyuk kita, Rusya’daki Sibirya’nin soguk tundrasindan Suudi Arabistan collerine ve Endonezya’nin ekvator ormanlarina (tropik yagmur ormanlarina) kadar cok cesitli biyom ve iklimlere sahiptir. Tayvan, Hong Kong, Makao ve Filistin gibi ulke disi birkac bolgeye ve Asya’da topraklari olan ancak genellikle Avrupa’ya ait veya Afrika’ya ait olarak kabul edilen dort kitalar arasi ulkeye (Rusya, Misir, Kibris ve Turkiye) ek olarak Asya, BM tarafindan tam olarak taninan 45 egemen devletten olusmaktadir. Bu onemlidir, cunku kitalar arasi ulkelerden ikisi olan Rusya ve Turkiye, Asya ulkeleri olarak kabul edildiginde Asya kitasinin birinci ve onuncu en buyuk ulkeleridir.
Bu makalede cesitli manzaralari ve zengin kulturel dokulariyla unlu, devasa bir alan olan Asya’nin yuz olcumleri en buyuk olan 10 ulkesine yer verilmis, en buyukten baslanarak en kucuge dogru siralanmistir.

Yuz olcumleri en buyuk 10 Asya ulkesi
Yuz Olcumlerine Gore Asya'nin En Buyuk 10 Ulkesi

1.Rusya: 17.098.250 Kilometrekare
Ister Asya ister Avrupa’ya ait olarak gruplandirilsin, yuz olcum acisindan dunyanin en buyuk ulkeleri listesinde Rusya ilk sirada yer alir ve kendisine en yakin olan ulkenin neredeyse iki kati buyuklugundedir. Rusya, yaklasIk 17.1 milyon kilometrekarelik devasa bir yuz olcumune (ilhak edilmis bolgeler haric) ve 146,45 milyon nufusa ev sahipligi yapmaktadir. 11 saat dilimini kapsayan Rusya, ovalar, yari coller, daglar, kiyi seritleri ve tundralari ile farkli bir cografyaya sahiptir. Rusya’da, ozellikle zengin biyolojik cesitliligin korunmasi icin 40 alan, UNESCO biyosfer rezervi olarak belirlenmistir.

2.Cin: 9.706.961 Kilometrekare
Toplam 9,7 milyon kilometrekareden daha fazla alaniyla ve 1,426 milyari asan nufusuyla Cin, Asya’nin ikinci buyuk ulkesidir. Resmi olarak Cin Halk Cumhuriyeti olarak bilinen ulke, aralarinda cok sayida Orta Asya ulkesi, Rusya ve Hindistan’in da bulundugu 14 ulkeyle sinir komsusudur. Ulke topraklarinin genisligi, gorkemli Himalaya siradaglari, Himalayalarda, Cin ile Nepal sinirinda bulunan Everest Dagi, subtropikal ormanlar, ucsuz bucaksiz Gobi Colu, Tibet Platosu ve Yangtze ve Sari Nehirler gibi onemli nehirlerin yanindaki yemyesil ovalar dahil olmak uzere cesitli topografik ozellikleri icerir. Siyasi olarak eyaletlere, ozerk bolgelere, belediyelere ve ozel idari bolgelere ayrilan Cin, kuresel bir guc merkezi olarak one cikmaktadir. Dunyadaki en eski uygarliklardan birine ev sahipligi yapan bu devasa alan, tarih boyunca Cin’in siyasi, ekonomik ve kulturel gelisiminin sekillenmesinde onemli rol oynamistir. Ulkenin cesitli manzaralari, zengin gecmisinin bir yansimasidir ve ekonomik faaliyetleri, tarim yontemlerini ve yerlesim modellerini sekillendirmistir.

3.Hindistan: 3.287.263 Kilometrekare
Guney Asya’da yer alan, resmi adi Hindistan Cumhuriyeti olan ulke yaklasIk 3,3 milyon kilometrekarelik yuz olcumuyle dunyanin yedinci, Asya’nin ise ucuncu buyuk ulkesidir. Ayni zamanda, neredeyse 1,5 milyar insana ev sahipligi yapan dunyanin en kalabalik ikinci ulkesi olan Hindistan, kuzeybatida Pakistan, kuzeyde Cin ve Nepal, kuzeydoguda Butan, doguda Banglades ve Myanmar ile komsu olan bir ulkedir. Hint Yarimadasi’nda yer alan Hindistan’in kiyi seridi Bengal Korfezi, Umman Denizi ve guneyde Hint Okyanusu ile temas halindedir. Hindistan’in arazisi, kuzeyde yuksek Himalaya siradaglarini, doguda ve batida yemyesil kiyi bolgelerini, Ganj ve Indus nehri vadilerinin zengin ovalarini ve batida kurak Thar Colu’nu kapsayacak sekilde cesitlilik gostermektedir. Ulkenin fiziksel duzeni, kulturel ve ekonomik ortaminin gelisimini buyuk olcude etkilemistir. Genis yuz olcumu nedeniyle pek cok farkli dile, etnik gruba ve kulturel gelenege ev sahipligi yaparak cesitliliklerin bulusma noktasidir. Hindistan’in cografyasi, uzun tarihi boyunca tarimsal uygulamalarini, ticaret yollarini ve yerlesim duzenlerini sekillendirerek, su anda ulkeyi karakterize eden renkli mozaigi yaratmistir.

Yuz Olcumlerine Gore Asya'nin En Buyuk 10 Ulkesi
4.Kazakistan: 2.724.900 Kilometrekare
Kazakistan, 2,7 milyon kilometrekareden fazla yuz olcumuyle dunyanin karayla cevrili (denize kiyisi olmayan) en buyuk ulkesidir. YaklasIk 18 milyon nufusu barindiran Kazakistan Orta Asya ve Dogu Avrupa’da bulunur. Kuzeyde Rusya, doguda Cin, guneyde Turkmenistan, Ozbekistan ve Kirgizistan, batida ise Hazar Denizi bulunmaktadir. Kazakistan’in cesitli topografyasi genis bozkirlari, colleri, siradaglari ve Hazar Denizi kiyilarini icerir. Ulkenin merkezinin ve kuzey bolgelerinin cogunu kaplayan Kazak Bozkiri, dunyanin en buyuk kurak bozkir bolgesi olma ozelligini tasir. Dunyanin en buyuk ic su kutlesi olan Hazar Denizi, onemli bir bati siniri gorevi gorur. Altay, Tian Shan ve diger dag siralarinin varligi nedeniyle Kazakistan’in arazisi cok cesitlidir.1991 yilinda Sovyetler Birligi’nden bagimsizligini kazandigindan beri Kazakistan hem ekonomik buyume hem de bolgesel jeopolitik acisindan hayati onem tasir. Mineraller, petrol ve gaz gibi zengin dogal kaynaklar ulkenin ekonomik buyumesine ivme kazandirmistir. Kazakistan, genis cografi buyuklugu ve Avrupa ile Asya’nin bulusma noktasindaki avantajli konumu nedeniyle bolgenin jeopolitik ve ekonomik dinamiklerinde onemli bir aktordur.

5.Suudi Arabistan: 2.149.690 Kilometrekare
YaklasIk 2 milyon 150 bin kilometrekarelik yuz olcumune sahip olan ve Orta Dogu’daki Arap Yarimadasi’nda yer alan Suudi Arabistan, yuz olcumu bakimindan Asya’nin besinci buyuk ulkesidir. Resmi olmasa da nufusu yaklasIk 37 milyon olan Suudi Arabistan’in doguda Basra Korfezi, batida Kizildeniz boyunca uzanan kiyilari vardir. Kuzeyde Urdun ve Irak, kuzeydoguda Kuveyt, guneydoguda Umman ve doguda BirlesIk Arap Emirlikleri ile komsudur. Ulkenin cografyasini buyuk coller kaplamaktadir; bunlarin arasinda dunyanin en buyuk surekli kum collerinden biri olan ve genellikle Bos Bolge olarak bilinen Rub’al Khali (Rubulhali Colu) de bulunmaktadir. Arap Kalkani olarak bilinen kayalik plato, ulkenin bati kismi boyunca uzanir. Batidaki Sarawat Daglari ve Kizildeniz kiyisindaki Hicaz siradaglari da Suudi Arabistan’da yer almaktadir.
Suudi Arabistan, kuresel enerji pazarinda onemli bir oyuncudur ve muazzam petrol rezervleri nedeniyle (dunyanin en buyuk ikinci petrol rezervine sahiptir, ilk sirada Venezuela yer alir) muazzam bir stratejik oneme sahiptir. Ulkenin siyasi, ekonomik ve kulturel merkezi baskent Riyad’da bulunur. Suudi Arabistan, genis arazi alani, bol ekonomik kaynaklari ve stratejik konumunun ozel karisimi sayesinde kendisini Orta Dogu’da ve uluslararasi sahnede onemli bir aktor olarak kabul ettirmistir.

Yuz Olcumlerine Gore Asya'nin En Buyuk 10 Ulkesi
6.Endonezya: 1.904.569 Kilometrekare
Dunyanin en buyuk ada ulkesi olan Endonezya, Guneydogu Asya’da yer alan 17.000’den fazla adadan olusan genis bir takimadadir. Yuz olcumu 1,9 milyon kilometrekarenin uzerinde olan ulke, Yeni Gine’de Papua Yeni Gine ve Borneo adasinda Malezya ile sinir komsusudur. Endonezya’nin arazisi, yemyesil ovalardan ve yogun tropik yagmur ormanlarindan devasa volkanik zirvelere kadar cesitlilik gostermektedir. Bunlarin arasinda ulkenin en yuksek zirvesi olan Endonezya Dagi da bulunmaktadir. Takimadalar Pasifik Ates Cemberi’nin bir uyesi oldugu icin depremler ve volkanik faaliyetler sIklikla meydana gelmektedir.
Endonezya, farkli cografyasi nedeniyle, bazilari bolgeye ozgu olan cok cesitli bitki ve hayvan turlerine ev sahipligi yapar ve dikkate deger bir biyolojik cesitlilige sahiptir. Ulke, cok sayida etnik gruba, lehceye ve gelenege ev sahipligi yapan cesitli bir kulturel manzaraya sahiptir. Endonezya dunya ekonomisinde onemli bir aktordur. Avantajli konumu ticaret yollarini kolaylastirmakta ve digerlerinin yani sira mineraller ve onemli bir palm yagi sektoru gibi dogal kaynaklari da ekonomik onemine katkida bulunmaktadir. Bu devasa ve canli takimada ulkesinin siyasi ve ekonomik merkezi baskent Cakarta’dir.

7.Iran: 1.648.195 Kilometrekare
Iran, Bati Asya’da resmi olarak Iran Islam Cumhuriyeti olarak anilan bir ulkedir. Toplam cografi alani 1,6 milyon kilometrekarenin uzerindedir. Siradaglar, platolar (Iran platosu), havzalar ve genis collerden olusan zengin bir cografyaya sahiptir. Turkiye, Irak, Afganistan ve Pakistan ile sinir komsusudur. Sirasiyla orta ve dogu Iran’da yer alan Dest-i Kavir ve Dest-i Lut colleri, Zagros Daglari’nin bulundugu ulkenin batisinin baskin ozellikleridir. Kuzeyi daha iliman bir ortam sunan Hazar Denizi ile sinirlanmistir.
Iran, binlerce yildir medeniyetin merkez ussunde yer alan uzun bir tarihe ve zengin bir kulture sahiptir. Iran’in kulturel kimligi, sanata, bilime ve yonetime yaptigi katkilarla taninan eski Pers Imparatorlugu tarafindan kurulmustur. Tarih ve doga harikalari acisindan zengin olan Iran, Asya’daki ucuncu en buyuk UNESCO Dunya Mirasi Alanlarina sahiptir. Ulkenin siyasi, ekonomik ve kulturel merkezi baskent Tahran’dir. Iran’in bolgedeki ekonomik onemi buyuk olcude buyuk gaz ve petrol yataklarini iceren bol dogal kaynaklara baglanir. Jeopolitik onemi, tarihi yerleri ve cesitli manzaralari nedeniyle Orta Dogu’da ve uluslararasi sahnede merkezi bir konuma sahiptir.

8.Mogolistan: 1.566.500 Kilometrekare
Mogolistan, 1,5 milyon kilometrekareyi asan yuz olcumuyle Asya’nin en buyuk ulkeleri arasinda yerini alir. Mogolistan ayrica Dogu ve Orta Asya’da genis bozkirlari, daglari ve gocebe gelenekleriyle taninan, nufusu yaklasIk 3,3 milyon olsa da alana gore seyrek nufuslu olan, dunyanin en buyuk ikinci kara ulkesidir. Guney, dogu ve batida Cin, kuzeyde ise Rusya ile sinir komsusudur. Ulkenin tamami Mogol Platosu uzerinde yer almaktadir. Guneydeki devasa Gobi Colu, merkezdeki genis otlaklar ve batidaki Altay Daglari ve ulkenin kuzey-orta kesimdeki Khangai Daglari gibi siradaglar Mogol manzarasini tanimlar. Mogol halkinin her zaman cevreleriyle yakin bir iliskisi olmustur, bu da gocebe cobanlik yasam tarzlarina ve geleneksel yurt cadirlarina (otag) yansimistir.
Ucsuz bucaksiz bozkirlarin ortasinda, kulturel ve ekonomik bir merkez olarak hizmet veren baskent ve en buyuk sehir Ulan Batur yer almaktadir. Mogolistan, tarihteki en buyuk bitisIk imparatorluklardan biri olan ve 13. yuzyilda Cengiz Han tarafindan kurulan Mogol Imparatorlugu’nun baskenti olarak zengin bir tarihe sahiptir. Mogolistan’in “zud” olarak bilinen sert kis aylarinda sigirlari ve gocebe cobanlari etkileyen siddetli hava kosullari zorluklara yol acmaktadir. Ulkenin bol mineral kaynaklari da ekonomisinin buyumesini desteklemektedir. Mogolistan, muhtesem manzarasi, tarihi onemi ve gocebe kulturlerin birlesimi nedeniyle essiz ve buyuleyici bir ulkedir.

Yuz Olcumlerine Gore Asya'nin En Buyuk 10 Ulkesi
9.Pakistan: 881.913 Kilometrekare
Pakistan, cok cesitli manzaralara ve kulturel geleneklere sahip bir Guney Asya ulkesidir. 881.913 kilometrekarelik yuz olcumuyle Asya’nin en buyuk dokuzuncu ulkesidir. Pakistan, guneyde Umman Denizi, kuzeyde Cin, batida Afganistan ve Iran, doguda ise Himalaya ve Karakurum siradaglariyla cevrilidir. Arazisi ayni zamanda yemyesil Indus Nehri ovalarini ve Belucistan’in kurak bolgelerini de icermektedir. Pakistan’in kentsel cevresi, baskenti Islamabad ve ayni zamanda bir ekonomik merkez olarak da hizmet veren en buyuk metropolu Karaci tarafindan desteklenmektedir. Ulke, Indus Vadisi gibi eski uygarliklarin kulturel katkilariyla zenginlesen bir tarihi gecmise sahiptir. Babur ve Islam mimarisinin muhtesem ornekleri arasinda Badshahi Camii ve Lahor Kalesi sayilabilir.
Pakistan dilsel ve etnik cesitliligiyle unludur; ulkede konusulan baslica diller Pencapca, Sindhi, Pestuca ve Urduca’dir. Ulke, engellere ragmen spor, teknoloji ve tarim da dahil olmak uzere bircok alanda ilerleme kaydetmistir. Pakistan, stratejik konumu, ekonomik potansiyeli ve kulturel gecmisi nedeniyle hem Guney Asya bolgesinde hem de kuresel arenada onemli bir rol oynayacak konumdadir.

10.Turkiye: 783.562 Kilometrekare
Asya’nin en buyuk onuncu ulkesi olan Turkiye, hem Avrupa hem de Asya ile sinir komsusu olmasi ve farkli cografyalara sahip olmasi bakimindan sira disi bir ulkedir. 85,3 milyonu asan bir nufusa ev sahipligi yapan ulke cografya ve kulturun onemli bir kesisim noktasidir. Avrupa ile Asya’yi birbirine baglayan, bir kismi Avrupa’da yer alan, zengin kulturel ve tarihi mirasa sahip olan bu kitalararasi ulke, yaklasIk 783.562 kilometrekarelik bir alani kaplar. Iran, Irak, Yunanistan, Bulgaristan, Ermenistan, Gurcistan, Azerbaycan ve Suriye olmak uzere sekiz ulke ile sinir komsusudur. Baskent Ankara’dir; Istanbul Bogazi’nin her iki yakasinda yer alan Istanbul, basta Bizans ve Osmanli olmak uzere bircok imparatorlugun merkezi olarak hizmet vermis tarihi bir sehirdir. Turkiye, Hititler, Bizanslilar ve Osmanlilar da dahil olmak uzere bircok uygarligi etkilemistir. Islam, Turk ve Osmanli gelenekleriyle sekillenmis zengin bir kulturel gecmise sahiptir. Ulkenin ekonomisi dinamiktir ve sanayi, turizm ve tarimi entegre etmektedir. Turkiye, avantajli konumu, tarihsel onemi ve moderniteyi gelenekle birlestirme becerisi nedeniyle kitalar ve medeniyetler arasinda bir baglanti rolu oynamaktadir. Bu faktorler Turkiye’yi Orta Dogu ve Avrupa’da ilgi cekici ve guclu bir ulke haline getirmektedir. Anadolu Platosu, Toros Daglari, Akdeniz, Ege, Karadeniz ve Marmara denizi boyunca uzanan kiyilari ulkenin peyzajini olusturur. Turkiye’nin dogal zenginlikleri arasinda sira disi kaya olusumlariyla Kapadokya ve sicak su teraslariyla (beyaz travertenler) ve sicak su iceren havuzlariyla bilinen Pamukkale yer almaktadir.
Sonuc
Asya, fiziki acidan cok buyuk bir kitadir. Kara alanlarina (yuz olcumlerine) gore ele alinan en buyuk Asya ulkeleri ayni zamanda bolgenin zengin kulturel, jeopolitik ve cevresel cesitliligini sergiler. Kitanin tarihi ve kuresel kulturel, politik ve ekonomik ortam, etkileri sinirlarinin cok otesine gecen bu ulkeler tarafindan sekillendirilmektedir. Hem Avrupa’da hem de Asya’da yer alan Rusya, Asya’nin en buyuk ulkesidir.

Kaynak: https://www.bilgiustam.com/yuz-olcum...yuk-10-ulkesi/

Forum	Bilgilendirme
Powered by vBulletinÂ® Version 3.8.6 Copyright Â©2000 - 2023, Jelsoft Enterprises Ltd. ForumBizim.Com Forum Sahibi: ForumBizim	5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu geregince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)